6. sınıf Yönetim biçimleri nelerdir? (Monarşi, Oligarşi, Teokrasi, Cumhuriyet)

Question

Bu konuyu sosyal bilgiler dersinde işliyoruz ama yönetim biçimlerini birbirine karıştırıyorum. Özellikle oligarşi ile teokrasi arasındaki farkı tam anlayamadım. Hangi yönetimde gücün kimde olduğunu basitçe anlatan bir açıklama arıyorum.

Answer 1

Yönetim Biçimleri

Bir ülkenin nasıl yönetildiğini belirleyen kurallar bütününe yönetim biçimi denir. Tarih boyunca insanlar farklı yönetim şekilleri geliştirmişlerdir. Şimdi bunlardan dört tanesini inceleyeceğiz.

1. Monarşi

Monarşi, bir kişinin (kral, padişah, imparator) ülkeyi yönettiği yönetim biçimidir.

• Yönetme yetkisi genellikle bir aileden gelir ve babadan oğula geçer. Buna hanedan denir.
• Yöneticinin sözü genellikle yasaların üstündedir.
• Günümüzde İngiltere, İspanya, Hollanda gibi ülkelerde kraliyet ailesi vardır ancak bu ülkeler artık tam anlamıyla monarşi ile yönetilmezler.

2. Oligarşi

Oligarşi, yönetimin küçük bir grup insanın elinde olduğu yönetim biçimidir.

• Bu grup, zenginlik, askerlik ya da siyasi güç sahibi olan birkaç kişiden oluşur.
• Halkın yönetimde söz hakkı yoktur.
• Güç, belirli bir zümrenin (seçkinler grubu) elinde toplanmıştır.

3. Teokrasi

Teokrasi, devlet işlerinin dini kurallara göre yürütüldüğü yönetim biçimidir.

• Yasalar, temelini dinden alır. Devletin resmi bir dini vardır.
• Yöneticiler genellikle dini liderlerdir (örneğin halife, papa).
• Günümüzde İran ve Vatikan, teokrasiye örnek olarak gösterilebilir.

4. Cumhuriyet

Cumhuriyet, halkın kendisini yönetecek kişileri belirli süreler için seçimle belirlediği yönetim biçimidir.

• Egemenlik (yönetme yetkisi) halka aittir.
• Yöneticiler (cumhurbaşkanı, milletvekilleri) halk tarafından seçilir.
• Yöneticilerin görev süresi bellidir ve yasalar herkes için geçerlidir.
• Türkiye, Fransa, Amerika Birleşik Devletleri birer cumhuriyettir.

Özetle: Monarşi'de güç bir kişide, Oligarşi'de küçük bir grupta, Teokrasi'de dini liderlerde, Cumhuriyet'te ise seçimle işbaşına gelen temsilcilerde ve nihayetinde halktadır.

Answer 2

6. Sınıf Yönetim Biçimleri Çözümlü Test Soruları

Soru 1: Bir ülkede yönetim yetkisi, tek bir kişinin (kral, padişah, imparator) elinde toplanmıştır ve bu kişi, yetkisini genellikle miras yoluyla elde eder. Bu kişinin yetkileri sınırsızdır ve halkın yönetimde söz hakkı yoktur.
Yukarıda özellikleri verilen yönetim biçimi aşağıdakilerden hangisidir?
a) Oligarşi   b) Teokrasi   c) Monarşi   d) Cumhuriyet
Cevap: c) Monarşi
Çözüm: Yönetimin tek bir kişide (genellikle kral, kraliçe) ve miras yoluyla olduğu, halkın söz hakkının bulunmadığı yönetim şekline monarşi denir.

Soru 2: "Egemenlik, kayıtsız şartsız milletindir." ilkesini benimseyen bir devlette, halk, yöneticilerini belirli aralıklarla kendi seçer. Yönetimde din kuralları değil, halkın iradesi ve anayasa esas alınır.
Bu özelliklere sahip bir devletin yönetim biçimi aşağıdakilerden hangisi olabilir?
a) Teokrasi   b) Cumhuriyet   c) Oligarşi   d) Monarşi
Cevap: b) Cumhuriyet
Çözüm: Egemenliğin millete ait olduğu, halkın seçimle yöneticilerini belirlediği ve hukuk kurallarına dayanan yönetim biçimi cumhuriyettir.

Soru 3: Bir grup arkadaş, sınıf başkanını seçmek için oylama yapmaya karar verir. Ancak, sınıftaki en zengin ailelerin çocukları, "Biz daha iyi karar veririz." diyerek diğer öğrencilerin oy kullanmasına izin vermez ve kendi aralarından birini başkan seçer.
Bu durum, aşağıdaki yönetim biçimlerinden hangisine örnek oluşturur?
a) Monarşi   b) Teokrasi   c) Cumhuriyet   d) Oligarşi
Cevap: d) Oligarşi
Çözüm: Yönetim yetkisinin, toplumun belli bir grubu (zenginler, soylular, askerler vb.) tarafından paylaşıldığı ve halkın yönetimde söz sahibi olmadığı sistem oligarşidir.

Soru 4: Bir ülkede devlet işleri dini kurallara göre yürütülmektedir. En yüksek yönetici aynı zamanda dini liderdir ve tüm kanunlar kutsal kitaba dayandırılmıştır. Halk, yöneticisini seçememektedir.
Bu ülkenin yönetim biçimi için aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?
a) Cumhuriyet   b) Teokrasi   c) Monarşi   d) Oligarşi
Cevap: b) Teokrasi
Çözüm: Devlet yönetiminde din kurallarının geçerli olduğu ve siyasi otoritenin dini liderlerin elinde bulunduğu yönetim şekline teokrasi denir.