7. Sınıf mitoz bölünme konu anlatımı

Question

Bu konuyu anlamakta biraz zorlanıyorum. Özellikle mitozun evrelerini ve bu evrelerde hücrede olan değişimleri karıştırıyorum. Bölünmenin canlılar için önemini de basitçe anlatan bir kaynak arıyorum.

Answer 1

Mitoz Bölünme Nedir?

Mitoz bölünme, bir hücrenin kendini kopyalayarak iki yeni hücre oluşturmasıdır. Bu yeni hücreler, ana hücreyle tamamen aynı kalıtsal bilgiye (kromozomlara) sahiptir. Büyümemizi, yaralarımızın iyileşmesini ve eskiyen hücrelerin yenilenmesini mitoz bölünme sağlar.

Mitoz Bölünmenin Özellikleri

• Vücut hücrelerinde (deri, karaciğer, kas hücreleri gibi) gerçekleşir.
• Bir hücre bölünerek iki yeni hücre oluşturur.
• Oluşan yeni hücrelerin kromozom sayısı değişmez. İnsanda 46 kromozom varsa, bölünme sonunda yine 46 kromozomlu hücreler oluşur.
• Oluşan iki hücre de birbirinin ve ana hücrenin tıpatıp aynısıdır.

Mitoz Bölünmenin Aşamaları (Evreleri)

Mitoz bölünme, birbirini takip eden dört evreden oluşur. Bu evreler sırasıyla şöyledir:

1. Hazırlık Evresi (İnterfaz)

Bu evre, aslında mitozun bir parçası değil, bölünmeye hazırlık evresidir. Hücre bölünmek için gerekli enerjiyi ve maddeyi toplar. En önemlisi, DNA kendini eşleyerek iki katına çıkar.

2. Çekirdek Bölünmesi (Karyokinez)

Bu, mitozun asıl bölünme kısmıdır ve kendi içinde dört evreye ayrılır:

• Profaz: Çekirdek zarı ve çekirdekçik erimeye başlar. Kromozomlar kısalıp kalınlaşarak belirgin hale gelir ve iğ iplikleri oluşur.
• Metafaz: Kromozomlar hücrenin tam ortasında (ekvator düzleminde) tek sıra halinde dizilir. Bu, kromozomları incelemek için en ideal evredir.
• Anafaz: Eşlenmiş kromozomlar birbirinden ayrılır ve kutuplara doğru çekilir. Böylece her iki kutupta da aynı sayıda kromozom toplanır.
• Telofaz: Kutuplara çekilen kromozomların etrafında yeni çekirdek zarları oluşur. İğ iplikleri kaybolur ve kromozomlar tekrar uzayıp incelerek kromatin iplik haline döner.

3. Sitoplazma Bölünmesi (Sitokinez)

Çekirdek bölünmesi tamamlandıktan sonra gerçekleşir. Hayvan hücrelerinde hücre zarı ortadan boğumlanarak, bitki hücrelerinde ise orta lamel denilen bir ara çeper oluşturularak sitoplazma ikiye bölünür. Artık tek bir hücreden, genetik olarak birbirinin aynısı olan iki yeni hücre oluşmuştur.

Mitoz Bölünmenin Canlılar İçin Önemi

• Büyümeyi sağlar. Bir bebeğin yetişkin bir insan olması mitoz sayesindedir.
• Yaraların iyileşmesini sağlar. Kesilen bir yerin onarılması için mitozla yeni hücreler yapılır.
• Eski ve ölen hücrelerin yerine yenilerinin yapılmasını sağlar. Örneğin, bağırsak ve deri hücrelerimiz sürekli yenilenir.
• Tek hücreli canlılarda (amip, öglena, paramesyum) üremeyi sağlar.
• Rejenerasyonu (yenilenme) sağlar. Kertenkelenin kuyruğunun kopması durumunda yeniden çıkması mitozla olur.

Answer 2

7. Sınıf Mitoz Bölünme Çözümlü Test Soruları

Soru 1: Bir hücrenin mitoz bölünme geçirdiği bilinmektedir. Bu bölünme sonucunda oluşan hücrelerle ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi kesinlikle doğrudur?
a) Oluşan hücreler farklı dokulara ait olur.
b) Oluşan hücrelerin genetik yapısı birbirinden farklıdır.
c) Oluşan hücrelerin kromozom sayısı ana hücrenin yarısı kadardır.
d) Oluşan hücrelerin genetik yapısı ana hücre ile aynıdır.
Cevap: d) Oluşan hücrelerin genetik yapısı ana hücre ile aynıdır.
Çözüm: Mitoz bölünmede temel ilke, bir hücreden genetik olarak birbirinin tıpatıp aynı iki yavru hücre oluşmasıdır. Bu sayede büyüme, gelişme ve yıpranan doku onarımı sağlanır.

Soru 2: Bir öğrenci, soğan bitkisinin kök ucundan aldığı hücreleri mikroskopta inceliyor ve aşağıdaki şekilleri gözlemliyor. Bu şekillerden hangisi mitoz bölünmenin "profaz" evresine ait olabilir?
a) Kromozomlar hücrenin ortasında tek sıra dizilmiştir.
b) İğ iplikleri kaybolmuş, çekirdek zarı yeniden oluşmuştur.
c) Kromozomlar hücrenin kutuplarına doğru çekilmektedir.
d) Kromatin iplikler kısalıp kalınlaşarak kromozomları oluşturmuş ve çekirdek zarı erimiştir.
Cevap: d) Kromatin iplikler kısalıp kalınlaşarak kromozomları oluşturmuş ve çekirdek zarı erimiştir.
Çözüm: Profaz, mitozun ilk evresidir. Bu evrede çekirdekteki karmaşık DNA iplikleri (kromatin) yoğunlaşarak kromozom halini alır. Ayrıca çekirdek zarı parçalanır ve iğ iplikleri oluşmaya başlar.

Soru 3: Vücudumuzdaki deri hücreleri sürekli mitoz bölünme geçirerek kendini yeniler. Bu durumun temel amacı aşağıdakilerden hangisidir?
a) Üreme hücreleri (sperm/yumurta) oluşturmak
b) Tür içinde genetik çeşitliliği artırmak
c) Yaralanan veya aşınan dokuları onarmak ve büyümeyi sağlamak
d) Hücreler arasında farklı genetik özellikler oluşturmak
Cevap: c) Yaralanan veya aşınan dokuları onarmak ve büyümeyi sağlamak
Çözüm: Mitoz bölünmenin canlılar için en önemli işlevlerinden biri, çok hücreli canlılarda büyümeyi ve yıpranan dokuların onarılmasını sağlamaktır. Deri hücrelerinin yenilenmesi buna güzel bir örnektir. Üreme hücreleri ise mayoz bölünme ile oluşur.