Bu dersimizde, bir kişinin hayatını anlatan iki önemli yazı türünü öğreneceğiz: Biyografi ve Otobiyografi. Bu ikisi birbirine benzer gibi görünse de aslında bazı önemli farklılıkları vardır.
Biyografi, başka bir kişinin hayat hikayesini anlatan yazı türüdür. Yani, yazan kişi ile anlatılan kişi farklıdır.
Örnek: "Ahmet, 1888 yılında İstanbul'da doğdu. İlk şiirini on beş yaşında yazdı. Eserlerinde toplumsal konuları işledi." Bu cümleler bir biyografiden alınmıştır.
Otobiyografi, kişinin kendi hayat hikayesini kendisinin yazmasıdır. Yani, yazan kişi ile anlatılan kişi aynıdır.
Örnek: "Ben 1990 yılında Ankara'da doğdum. Çocukluğumun en güzel anıları, yazları dedemlerin köyünde geçirdiğim günlerdi." Bu cümleler bir otobiyografiden alınmıştır.
Soru 1: Aşağıdaki parçanın biyografi mi yoksa otobiyografi mi olduğunu belirleyiniz.
"Ben, sanat hayatıma 10 yaşında bir tiyatro oyunuyla başladım. İlk sahneye çıktığım anı asla unutamam. Seyircilerin alkışı, içime işlemişti."
Cevap: Bu parça bir otobiyografidir. Çünkü kişi kendi hayatından bahsederken "ben" zamirini kullanmış ve kendi duygularını ("unutamam", "içime işlemişti") aktarmıştır.
Soru 2: Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerleri uygun ifadelerle doldurunuz.
Soru 3: Aşağıdaki ifadelerden hangisi bir biyografiden alınmış olamaz?
Cevap: B seçeneği bir biyografiden alınmış olamaz. Çünkü "Bence" ifadesi, yazarın kendi kişisel görüşünü yansıtır. Biyografiler ise nesnel (tarafsız) olmak zorundadır.
Soru 1: Bir öğrenci, ünlü bir bilim insanının hayatını, çalışmalarını ve bilime yaptığı katkıları tarafsız bir bakış açısıyla ve gerçek bilgilere dayanarak anlatan bir yazı kaleme almak istiyor. Bu yazıyı hazırlarken çeşitli kaynaklardan ve arşiv belgelerinden yararlanıyor. Öğrencinin yazdığı bu metin türü aşağıdakilerden hangisidir?
a) Otobiyografi
b) Günlük
c) Biyografi
d) Anı
Cevap: c) Biyografi Çözüm: Başka bir kişinin hayatının başkaları tarafından araştırılıp, belgelere dayanılarak ve tarafsız bir şekilde anlatıldığı yazı türüne biyografi denir.
Soru 2: Aşağıdaki metin parçalarından hangisi bir otobiyografiden alınmış olabilir?
a) "Mustafa Kemal, 1881 yılında Selanik'te dünyaya geldi. Askeri eğitimini tamamladıktan sonra orduya katıldı ve birçok cephede başarıyla görev yaptı."
b) "Yazarımız, ilk romanını 25 yaşında kaleme almış ve bu eser ona geniş bir okur kitlesi kazandırmıştır. Eserlerinde genellikle toplumsal konuları işlemiştir."
c) "Çocukluğumun geçtiği o küçük, taş evi hâlâ çok net hatırlıyorum. Bahçedeki dut ağacına tırmanmak, yaz günlerinin en büyük eğlencesiydi benim için."
d) "Sanatçı, 1990'lı yılların başında müzik piyasasına adım attı. İlk albümü bir milyondan fazla satarak büyük bir çıkış yakaladı."
Cevap: c) "Çocukluğumun geçtiği o küçük, taş evi hâlâ çok net hatırlıyorum. Bahçedeki dut ağacına tırmanmak, yaz günlerinin en büyük eğlencesiydi benim için." Çözüm: Otobiyografi, kişinin kendi hayatını kendi ağzından anlattığı yazı türüdür. Seçenekte "benim için" ifadesi ve kişinin kendi çocukluğundan bahsetmesi, bu metnin otobiyografik olduğunu gösterir.
Soru 3: Bir biyografi yazarı, hayatını anlattığı ünlü ressamla ilgili aşağıdaki bilgileri topluyor:
I. Doğum ve ölüm tarihleri, ailesi
II. Sanat anlayışı ve eserlerinin özellikleri
III. Gelecekte açmayı planladığı sergiler
IV. Eğitim hayatı ve etkilendiği sanatçılar
Biyografi yazarı, yukarıdaki bilgilerden hangilerini eserinde kesinlikle kullanamaz?
a) Yalnız I
b) Yalnız III
c) I ve II
d) II ve IV
Cevap: b) Yalnız III Çözüm: Biyografi, kişinin gerçek ve yaşanmış hayat hikayesini anlatır. "Gelecekte açmayı planladığı sergiler" ise henüz gerçekleşmemiş, plana dayalı bir bilgidir ve objektif bir biyografi metninde yer almaz. Diğer seçenekler ise kişinin hayatına dair somut ve araştırılabilir bilgilerdir.
