8. Sınıf Türkçe: Fiilimsiler (Eylemsiler) Konu Anlatımı
📚 8. Sınıf Türkçe: Fiilimsiler (Eylemsiler) Konu Anlatımı ve Ekleri
Merhaba! Bu ders notumuzda Türkçe'nin önemli konularından biri olan Fiilimsiler (Eylemsiler) konusunu öğreneceğiz. Fiilimsiler, fiillerden türeyen ama fiil gibi çekimlenmeyen, cümlede isim, sıfat veya zarf görevi yapan sözcüklerdir. Gelin, bu ilginç kelime grubunu birlikte inceleyelim.
🎯 Fiilimsi Nedir?
Fiillere getirilen "-ma, -ış, -mak, -an, -ası, -mez, -ar, -dik, -ecek, -miş" gibi eklerle türetilirler. Fiil anlamını tamamen kaybetmezler ama artık bir fiil gibi şahıs, zaman veya kip bildirmezler. Cümlede isim, sıfat ya da zarf olarak kullanılırlar.
Önemli İpucu: Bir cümlede fiilimsi varsa, o cümlede mutlaka yan cümlecik vardır. Fiilimsiler yan cümleciğin yüklemini oluşturur.
🔍 Fiilimsi Türleri ve Ekleri
Fiilimsiler üç ana gruba ayrılır. Her birini ekleri ve örnekleriyle inceleyelim.
1. 🏷️ İsim-Fiiller (Ad-Eylemler)
Fiillere "-ma, -ış, -mak" ekleri getirilerek yapılır. Cümlede isim görevinde kullanılırlar. Bu eklerin olumsuzu "-mama, -mamak" şeklindedir.
- Ekler: -ma, -me, -ış, -iş, -uş, -üş, -mak, -mek
- Örnekler:
- Yüzmek en sevdiğim spordur. (İsim, özne görevinde)
- Onunla görüşmeyi özledim. (İsim, belirtili nesne)
- Amacı sınavı kazanmaktı. (İsim, ek eylem alarak yüklem olmuş)
2. 🎨 Sıfat-Fiiller (Ortaçlar)
Fiillere "-an, -ası, -mez, -ar, -dik, -ecek, -miş" ekleri getirilerek yapılır. Cümlede sıfat görevinde kullanılırlar; yani bir ismi niteler veya belirtirler. Unutmaman için bu ekleri bir tekerlemeyle hatırlayabiliriz: "Anası mezar dikecekmiş."
- Ekler: -an, -en, -ası, -esi, -mez, -maz, -ar, -er, -dik, -dik, -ecek, -acak, -miş, -müş
- Örnekler:
- Gülen çocuklar mutluluk saçar. (Gülen, çocuk ismini niteliyor)
- Çözülmez problemler üzerinde çalışıyordu. (Çözülmez, problem ismini niteliyor)
- Tanıdık bir yüz göremeyince geri döndü. (Tanıdık, yüz ismini niteliyor)
3. ⚙️ Zarf-Fiiller (Bağ-Eylemler / Ulaçlar)
Fiillere "-ip, -arak, -ınca, -ken, -alı, -madan, -dıkça, -e ... -e" gibi ekler getirilerek yapılır. Cümlede zarf görevinde kullanılırlar; yani bir eylemin nasıl, ne zaman, ne şartla yapıldığını belirtirler.
- Ekler: -ip, -arak, -ınca, -ken, -alı, -madan, -dıkça, -e...-e, -cesine, -meksizin
- Örnekler:
- Kapıyı çarpıp çıktı. (Nasıl çıktı? Çarpıp - Durum zarfı)
- Görünce çok şaşırdı. (Ne zaman şaşırdı? Görünce - Zaman zarfı)
- Koşa koşa yanıma geldi. (Nasıl geldi? Koşa koşa - Durum zarfı)
💡 Fiilimsi Bulma Yöntemi
Bir sözcüğün fiilimsi olup olmadığını anlamak için şu yolu izleyebilirsin:
- Fiil Kökü/Gövdesi Ara: Sözcük, "-mak/-mek" mastar eki alabiliyor mu? (Örn: "okuyan" → "okumak" fiilinden gelir.)
- Fiil Çekim Eki Almıyor: Fiilimsi ekleri aldığı için şahıs eki, kip eki gibi fiil çekim eklerini ALMAZ.
- İsim, Sıfat veya Zarf Görevi Yapıyor: Cümle içindeki görevini belirle.
⚠️ Karıştırmamak Gerekenler
- Fiilimsi vs. Fiil: "Okuyorum" (fiil - şahıs/kip eki var), "Okuyan" (sıfat-fiil - fiilimsi).
- Sıfat-Fiil vs. Kip Eki: "Gelecek hafta buluşalım." (Gelecek burada zaman ismidir, fiilimsi değil.) / "Seni dinleyecek bir kişi arıyor." (Dinleyecek burada sıfat-fiildir, "dinleyecek kişi" şeklinde ismi niteler.)
Fiilimsiler, cümlelerimizi daha zengin ve anlamlı hale getiren dilin süsleridir. Bu konuyu iyi anlamak, hem yazılı anlatımınızı güçlendirecek hem de LGS'de karşınıza çıkacak soruları rahatça çözmenizi sağlayacaktır. Bol bol örnek cümle yazıp kurarak pratik yapmayı unutmayın! 🚀
