Bir akış şeması, bir işlemin veya algoritmanın adımlarını şekiller ve oklar kullanarak görsel olarak gösteren bir diyagramdır. Günlük hayattaki bir yol tarifine benzetebiliriz. Bir yere nasıl gidileceğini adım adım anlatmak yerine, bu adımları şekillerle gösterirsek bir akış şeması oluşturmuş oluruz.
Akış şemalarının başlıca amaçları şunlardır:
Akış şemalarında her şeklin bir anlamı vardır. En sık kullanılanları şunlardır:
Kullanıcıdan alınan iki sayının toplamını bulan bir sürecin akış şemasını düşünelim:
Akış şemaları, özellikle bilgisayar programlamada çok değerlidir. Karmaşık bir problemi çözmeye başlamadan önce, adımları bir akış şeması üzerinde planlamak, hatası ve verimli programlar yazmamıza yardımcı olur. Aynı zamanda bir süreci analiz etmek ve iyileştirmek için de kullanılırlar.
Özetle, akış şemaları düşüncelerimizi ve planlarımızı düzenlememizi sağlayan güçlü bir görsel araçtır.
Soru 1: Bir marketteki indirim hesaplama algoritması aşağıdaki gibidir:
- Müşteri kartı varsa ve alışveriş tutarı 100 TL'den fazla ise %20 indirim
- Müşteri kartı yoksa ve alışveriş tutarı 150 TL'den fazla ise %10 indirim
- Diğer durumlarda indirim yok
Bu algoritmanın akış şemasında kaç farklı karar kutusu kullanılmalıdır?
a) 1 b) 2 c) 3 d) 4 e) 5
Cevap: b
Çözüm: Algoritmada iki farklı koşul kontrolü vardır: "Müşteri kartı var mı?" ve "Alışveriş tutarı belirli bir değerden fazla mı?". Bu nedenle iki karar kutusu kullanılmalıdır.
Soru 2: Bir akış şemasında başlangıç ve bitiş işlemleri hangi sembolle gösterilir?
a) Dikdörtgen b) Elips c) Eşkenar dörtgen d) Paralelkenar e) Altıgen
Cevap: b
Çözüm: Akış şemalarında başlangıç ve bitiş işlemleri oval (elips) sembolü ile gösterilir. Dikdörtgen işlemleri, eşkenar dörtgen karar noktalarını, paralelkenar ise giriş/çıkış işlemlerini temsil eder.
Soru 3: Kullanıcının girdiği bir sayının tek mi çift mi olduğunu belirleyen bir algoritmanın akış şemasında, sayının 2'ye bölümünden kalanı hesaplayan işlem hangi sembolle gösterilir?
a) Elips b) Eşkenar dörtgen c) Dikdörtgen d) Paralelkenar e) Ok
Cevap: c
Çözüm: "Sayının 2'ye bölümünden kalanı hesapla" işlemi bir işlem adımıdır ve akış şemalarında işlem adımları dikdörtgen sembolü ile gösterilir. Eşkenar dörtgen karar verme, paralelkenar giriş/çıkış işlemleri için kullanılır.
Soru 1: Bir marketteki indirim hesaplama sürecini modellemek isteyen Ali, aşağıdaki adımları belirlemiştir:
1. Ürün fiyatını ve indirim oranını al
2. İndirim miktarını hesapla
3. İndirimli fiyatı bul
4. Sonucu ekrana yazdır
Bu süreci görselleştirmek isteyen Ali'nin kullanacağı diyagram türü ve bu diyagramdaki "Sonucu ekrana yazdır" adımının karşılık geldiği sembol aşağıdakilerden hangisidir?
a) Çizgi grafiği - Dikdörtgen
b) Akış şeması - Paralelkenar
c) Sütun grafiği - Elips
d) Pasta grafiği - Eşkenar dörtgen
e) Akış şeması - Elips
Cevap: e) Akış şeması - Elips
Çözüm: Algoritmik süreçleri görselleştirmede akış şemaları kullanılır. "Sonucu ekrana yazdır" işlemi, veri giriş/çıkışını temsil eder ve akış şemalarında bu işlem paralelkenar sembolü ile gösterilir.
Soru 2: Bir akış şemasında, koşula bağlı karar verme durumlarını göstermek için kullanılan sembol aşağıdakilerden hangisidir? Bu sembolün içine yazılacak ifade \( x > 10 \) olduğuna göre, programın akışı nasıl ilerler?
a) Dikdörtgen - İşlem yapar
b) Elips - Başlangıç/Bitiş
c) Eşkenar dörtgen - Evet/Hayır dallanması
d) Paralelkenar - Veri giriş/çıkışı
e) Ok - Yön
Cevap: c) Eşkenar dörtgen - Evet/Hayır dallanması
Çözüm: Akış şemalarında karar verme (koşul) durumları eşkenar dörtgen sembolü ile gösterilir. Bu sembolün çıkışında genellikle "Evet" ve "Hayır" olmak üzere iki farklı yol bulunur ve programın akışı koşulun sonucuna göre bu yollardan birini takip eder.
Soru 3: Ahmet, klavyeden girilen iki sayının toplamını bulan bir programın akış şemasını çizmek istiyor. Aşağıdaki adımlardan hangisi bu akış şemasında yer almaz?
a) Başla ve bitiş için elips sembolü kullanma
b) Sayıları girdirmek için paralelkenar sembolü kullanma
c) Toplama işlemi için dikdörtgen sembolü kullanma
d) Sonucu ekrana yazdırmak için eşkenar dörtgen sembolü kullanma
e) Akış yönünü göstermek için ok işaretleri kullanma
Cevap: d) Sonucu ekrana yazdırmak için eşkenar dörtgen sembolü kullanma
Çözüm: Sonucu ekrana yazdırmak, bir veri çıkış işlemidir ve akış şemalarında bu işlem paralelkenar sembolü ile gösterilir. Eşkenar dörtgen sembolü ise karar verme (koşul) durumlarında kullanılır.
Soru 4: Bir akış şemasında, işlem adımlarını göstermek için dikdörtgen sembolü kullanılır. Buna göre, aşağıdaki işlemlerden hangisi bir akış şemasında dikdörtgen içine yazılmaz?
a) \( sonuç = a + b \)
b) \( sayac = sayac + 1 \)
c) Klavyeden sayı oku
d) \( alan = π * r^2 \)
e) \( ortalama = toplam / 5 \)
Cevap: c) Klavyeden sayı oku
Çözüm: "Klavyeden sayı oku" ifadesi, bir veri giriş işlemini tem
Bir akış şeması, bir işlemin veya algoritmanın adımlarını şekiller ve oklar kullanarak gösteren bir diyagramdır. Günlük hayattaki bir yol tarifine veya bir yemek tarifine benzetebiliriz. Nasıl ki yemek yaparken "malzemeleri hazırla", "tencereye koy", "karıştır" gibi adımlar varsa, akış şemaları da bir problemi çözmek için izlenmesi gereken mantıksal adımları sırayla ve görsel olarak sunar.
Akış şemalarının temel amacı, karmaşık bir süreci veya problemi basit, anlaşılır ve görsel bir forma dönüştürmektir. Bu sayede:
Akış şemalarında her şeklin bir anlamı vardır. En yaygın kullanılanları şunlardır:
x = 5 veya Toplam = A + BKullanıcıdan alınan iki sayının toplamını bulan ve ekrana yazdıran bir sürecin akış şemasını çizelim.
A değişkenine atarız.B değişkenine atarız.Toplam = A + B işlemini yaparız (İşlem şekli).Toplam değerini ekrana yazdırırız (Çıktı şekli).Kullanıcının girdiği bir sayının tek mi çift mi olduğunu bulan bir akış şeması düşünelim.
Sayı girmesini iste (Girdi