Fizikte hareket, bir cismin zaman içinde konumunun değişmesidir. Günlük hayatta her şey hareket halindedir: yürüyen insanlar, akan sular, düşen yapraklar... Şimdi bu hareketi anlamamızı sağlayan temel kavramları ve örnekleri inceleyelim.
Bir cismin seçilen başlangıç noktasına (referans noktası) göre yerini belirten vektörel bir büyüklüktür. Yönü ve doğrultusu vardır.
Cismin son konumu ile ilk konumu arasındaki farktır. Yolu değil, doğrudan başlangıç ve bitiş noktalarını dikkate alır. Vektörel bir büyüklüktür.
Cismin hareketi sırasında izlediği yörüngenin toplam uzunluğudur. Skaler bir büyüklüktür (sadece sayısal değer).
Bir cismin birim zamanda aldığı yoldur. Skaler bir büyüklüktür. Formülü:
\[ \text{Sürat} = \frac{\text{Alınan Yol}}{\text{Geçen Zaman}} \]
Bir cismin birim zamandaki yer değiştirmesidir. Vektörel bir büyüklüktür (yön ve doğrultu gerektirir). Formülü:
\[ \text{Hız} = \frac{\text{Yer Değiştirme}}{\text{Geçen Zaman}} \]
Hızın birim zamandaki değişim miktarıdır. Hız artıyorsa pozitif, azalıyorsa negatif (yavaşlama) ivme olur. Vektörel bir büyüklüktür.
\[ \text{İvme} = \frac{\text{Hızdaki Değişim}}{\text{Geçen Zaman}} \]
| Kavram | Tanım | Vektörel/Skaler | Örnek |
|---|---|---|---|
| Konum | Başlangıca göre yeri | Vektörel | "Kütüphane, yemekhanenin yanında." |
| Yer Değiştirme | İlk ve son konum farkı | Vektörel | Evden okula kuş uçuşu mesafe |
| Alınan Yol | İzlenen yörüngenin uzunluğu | Skaler | Okula giderken dolaşarak gittiğiniz mesafe |
| Sürat | Birim zamanda alınan yol | Skaler | 70 km/sa |
| Hız | Birim zamanda yer değiştirme | Vektörel | 70 km/sa batı yönünde |
| İvme | Hızdaki değişim oranı | Vektörel | Yeşil ışık yanınca arabanın hızlanması |
Bu temel kavramları anlamak, fiziğin kinematik (hareket bilimi) dalındaki daha karmaşık konuları öğrenmek için sağlam bir zemin oluşturur. 🧠✨
