Sevgili öğrenci, bu notlarda "Etkin Vatandaşlık" konusunu öğrenecek ve öğrendiklerimizi çözümlü sorularla pekiştireceğiz.
Etkin vatandaş, yaşadığı toplumun bir üyesi olduğunun bilincinde olan, haklarını ve sorumluluklarını bilen, toplumsal sorunlara karşı duyarlı ve çözüm üretmek için harekete geçen kişidir.
Soru 1: Aşağıdakilerden hangisi bir etkin vatandaşın yapması gereken bir davranış değildir?
Çözüm: Etkin vatandaş, kamusal alanları ve doğayı korumalıdır. Parktaki çiçekleri koparmak bu sorumluluğa aykırı bir davranıştır. Doğru cevap C seçeneğidir.
Soru 2: "Vatandaşların, devletin yaptığı hizmetlerden yararlanabilmesi için devlete ödedikleri paraya ________ denir." Cümlede boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi gelmelidir?
Çözüm: Okul, yol, hastane gibi devlet hizmetlerinin yapılabilmesi için vatandaşların devlete ödediği paraya vergi denir. Doğru cevap B seçeneğidir.
Soru 3: Aşağıdaki ifadelerden doğru olanların başına "D", yanlış olanların başına "Y" yazınız.
Çözüm:
( Y ) Etkin vatandaş, sadece kendi çıkarını düşünmez, toplumun yararını da gözetir.
( D ) Dilekçe hakkını kullanmak, etkin vatandaşlık örneklerindendir.
( Y ) Etkin vatandaş, toplumsal olaylara karşı duyarsız değil, tam aksine duyarlıdır.
1. I. Oy kullanmak
II. Vergi vermek
III. Askere gitmek
Yukarıdakilerden hangileri bir vatandaşlık görevidir?
Soru 1: Ayşe, okulunda düzenlenen "Çevre Koruma Projesi" kapsamında arkadaşlarıyla birlikte mahallesindeki parkta çöp toplama etkinliği düzenliyor. Ayrıca, ailesiyle birlikte oy kullanmak için sandık başına gidiyor ve vergilerini düzenli olarak ödüyor. Ayşe'nin bu davranışları aşağıdaki kavramlardan hangisiyle en iyi şekilde açıklanır?
a) Sosyal yardım
b) Etkin vatandaşlık
c) Gönüllülük
d) Sivil toplum
Cevap: b) Etkin vatandaşlık
Çözüm: Ayşe, hem çevreye duyarlılık (çöp toplama) hem de devlete karşı sorumluluklarını (oy kullanma, vergi ödeme) yerine getirerek toplumsal yaşama aktif bir şekilde katılmaktadır. Bu durum, haklarını bilen ve sorumluluklarını yerine getiren bir "Etkin Vatandaşlık" örneğidir.
Soru 2: Bir öğrenci, okul kantininde satılan sağlıksız gıdaların yerine daha besleyici alternatifler olması gerektiğini düşünüyor. Bu konuda harekete geçmek isteyen öğrenci, aşağıdakilerden hangisini yaparsa bir etkin vatandaş gibi davranmış olur?
a) Kantinden alışveriş yapmayı tamamen bırakır.
b) Arkadaşlarına kantinden bir şey almamalarını söyler.
c) Okul yönetimine bu konuda bir dilekçe yazarak önerisini iletir.
d) Ailesinden okuldan sonra kendisine yiyecek getirmesini ister.
Cevap: c) Okul yönetimine bu konuda bir dilekçe yazarak önerisini iletir.
Çözüm: Etkin bir vatandaş, bir sorunla karşılaştığında şikayet etmek yerine, çözüm üretmek için yasal ve demokratik yollara başvurur. Dilekçe yazmak, bir hakkı kullanarak sorunu yetkili birime iletmenin en doğru yoludur.
Soru 3: Aşağıdaki senaryolardan hangisi, bir bireyin "seçme ve seçilme hakkı"nı kullandığını gösterir?
a) Belediye başkanlığı seçimlerinde oy kullanmak.
b) Vergi borcunu zamanında ödemek.
c) Askerlik görevini yerine getirmek.
d) Yere çöp atmamak.
Cevap: a) Belediye başkanlığı seçimlerinde oy kullanmak.
Çözüm: Seçme ve seçilme hakkı, bireylerin yöneticilerini belirlemek için oy kullanması veya aday olmasıdır. Diğer seçenekler vergi ödeme, askerlik yapma ve çevreyi koruma gibi farklı vatandaşlık sorumluluklarıdır.
Soru 4: Demokrasinin temel ilkelerinden biri, bireylerin düşüncelerini özgürce ifade edebilmesidir. Buna göre, aşağıdaki davranışlardan hangisi bu ilkeye aykırı bir durum oluşturur?
a) İnternette bir konu hakkında olumlu yorum yapmak.
b) Bir gazetede, beğenmediği bir uygulamayı eleştiren yazı yazmak.
c) Sosyal medyada bir başkasının düşüncesine katılmadığını kibarca belirtmek.
d) Okulda farklı fikre sahip bir arkadaşını sınıf içinde küçük düşürmek ve onu konuşturmamak.
Cevap: d) Okulda farklı fikre sahip bir arkadaşını sınıf içinde
