📚 9. Sınıf Sağlık Bilgisi 1. Dönem 1. Yazılı Konu Özeti
🏥 Sağlığın Tanımı ve Önemi
Dünya Sağlık Örgütü'ne (WHO) göre sağlık, sadece hastalık ve sakatlığın olmayışı değil; bedenen, ruhen ve sosyal yönden tam bir iyilik halidir.
- ✅ Bedensel Sağlık: Vücudun işlevlerini düzgün yerine getirebilmesidir.
- 🧠 Ruhsal Sağlık: Duygu, düşünce ve davranış dengesinin iyi olmasıdır.
- 👥 Sosyal Sağlık: İnsanlarla iyi ilişkiler kurabilmek ve toplum içinde uyumlu yaşayabilmektir.
🦠 Bulaşıcı Hastalıklar ve Korunma Yolları
Bulaşıcı hastalıklar, mikroorganizmaların (mikrop) neden olduğu ve bir canlıdan diğerine geçebilen hastalıklardır.
📌 Bulaşma Yolları:
- 💧 Hava Yolu: Öksürük, hapşırıkla (Grip, Verem)
- 🤝 Temas Yolu: Doğrudan temas veya eşyalar (Uyuz, Mantar)
- 🍎 Sindirim Yolu: Kirli su ve besinler (İshal, Tifo)
- 🦟 Vektörler (Taşıyıcılar): Sivrisinek, kene gibi canlılarla (Sıtma, Kırım Kongo Kanamalı Ateşi)
🛡️ Korunma Yöntemleri:
- 🧼 Kişisel temizliğe önem vermek, elleri sık sık yıkamak.
- 💉 Aşı olmak.
- 🥦 Sağlıklı ve dengeli beslenmek.
- 🏠 Çevre temizliğine dikkat etmek.
🍎 Sağlıklı Beslenme
Vücudumuzun büyümesi, gelişmesi ve sağlıklı kalabilmesi için gerekli olan besin öğelerini yeterli ve dengeli miktarda almaya sağlıklı beslenme denir.
🍽️ Besin Grupları:
- 🍞 Ekmek ve Tahıllar: Temel enerji kaynağıdır. (Ekmek, makarna, pirinç)
- 🍓 Sebze ve Meyveler: Vitamin ve mineral kaynağıdır.
- 🥛 Süt ve Süt Ürünleri: Kemik ve diş sağlığı için kalsiyum içerir.
- 🍗 Et, Yumurta, Kurubaklagiller: Büyüme ve gelişme için protein sağlarlar.
Obezite, vücutta aşırı yağ birikmesi sonucu ortaya çıkan bir sağlık sorunudur. Dengeli beslenme ve düzenli fiziksel aktivite ile önlenebilir.
🚭 Sağlığı Olumsuz Etkileyen Alışkanlıklar
- 🚬 Sigara: Akciğer kanseri, KOAH, kalp damar hastalıklarına neden olur.
- 🍺 Alkol: Karaciğer hasarı (siroz), beyin hücrelerinde tahribat yapar.
- 💊 Uyuşturucu Maddeler: Bağımlılık yapar, fiziksel ve ruhsal sağlığı tamamen bozar.
Bağımlılık, kişinin kullandığı madde üzerinde kontrolünü kaybetmesi ve onsuz yaşayamaması durumudur.
🧘 İlk Yardımın Temel İlkeleri
Herhangi bir kaza vur yaşamı tehlikeye düşüren bir durumda, sağlık görevlileri gelene kadar hayatın kurtarılması ya da durumun kötüleşmesini önlemek amacıyla olay yerinde, tıbbi araç gereç aranmaksızın mevcut araç ve gereçlerle yapılan ilaçsız uygulamalara ilk yardım denir.
🎯 İlk Yardımın ABC'si:
- 🅰️ Airway (Hava Yolu): Kazazedenin hava yolunun açık olup olmadığı kontrol edilir.
- 🅱️ Breathing (Solunum): Kazazedenin nefes alıp almadığı kontrol edilir.
- ©️ Circulation (Dolaşım): Kalp atışı (nabız) kontrol edilir.
💡 Önemli Not: İlk yardım uygulaması yapılırken öncelikle 112 Acil Servis aranmalı ve çevredeki tehlike kontrol edilmelidir.
