9. Sınıf Türkiye'nin göreceli konumu nedir, örnekleri

Question

Türkiye'nin göreceli konumunu tam olarak anlayamadım. Özellikle matematik konumdan farkını ve sonuçlarını karıştırıyorum. Asya ve Avrupa kıtaları arasında köprü olması gibi örneklerle açıklayabilir misiniz?

Answer 1

Türkiye'nin Göreceli Konumu

Coğrafyada bir yerin konumunu ifade etmenin iki yolu vardır: mutlak konum ve göreceli konum. Türkiye'nin göreceli konumu, onun diğer bölgelere, ülkelere ve önemli ulaşım yollarına göre nerede bulunduğunu ifade eder. Yani, Türkiye'yi çevreleyen denizler, komşu ülkeler ve dünya üzerindeki stratejik önemi, göreceli konumunu oluşturur.

Göreceli Konumun Özellikleri ve Örnekleri

Türkiye'nin göreceli konumu, onu jeopolitik ve jeostratejik açıdan son derece önemli bir ülke yapar. İşte bu konumu belirleyen başlıca özellikler ve örnekler:

• Asya ve Avrupa Kıtaları Arasında Köprü: Türkiye, topraklarının bir bölümü (Trakya) Avrupa'da, büyük bir bölümü (Anadolu) ise Asya'da yer alır. Bu nedenle Avrasya olarak adlandırılan bölgede bulunur. İstanbul Boğazı, bu iki kıtayı birbirine bağlayan doğal bir köprüdür.
• Önemli Denizlere ve Boğazlara Sahip Olması:
  • Karadeniz'e Kıyısı: Karadeniz'e kıyısı olan ülkelerin (Romanya, Bulgaristan, Ukrayna, Rusya, Gürcistan) açık denizlere çıkabilmeleri için Türkiye'nin kontrol ettiği İstanbul ve Çanakkale Boğazları'ndan geçmeleri gerekir. Bu boğazlar, dünyanın en işlek deniz yollarından biridir.
  • Ege ve Akdeniz'e Açılması: Türkiye, Ege Denizi ve Akdeniz üzerinden Orta Doğu, Kuzey Afrika ve Avrupa'ya bağlanır. Bu, ticaret ve turizm için büyük bir avantaj sağlar.
• Komşu Ülkeler ve Bölgeler: Türkiye, sekiz ülke ile sınır komşusudur. Bu durum, onu çevresindeki olaylardan doğrudan etkilenen bir ülke yapar.
  • Batıda: Yunanistan, Bulgaristan (Avrupa ile bağlantı)
  • Doğuda: Gürcistan, Ermenistan, Azerbaycan (Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti), İran (Kafkaslar ve Orta Asya ile bağlantı)
  • Güneyde: Irak, Suriye (Orta Doğu ile bağlantı)
• Enerji Nakil Hatları Üzerinde Bulunması: Türkiye, zengin petrol ve doğal gaz kaynaklarına sahip Orta Doğu ve Hazar Havzası'nı, Avrupa'ya bağlayan enerji koridorları üzerinde yer alır. Bakü-Tiflis-Ceyhan Petrol Boru Hattı ve TANAP (Trans Anadolu Doğalgaz Boru Hattı) gibi projeler, bu konumun önemini artırmıştır.
• Orta Doğu, Balkanlar ve Kafkaslar'ın Kesişim Noktası: Türkiye, tarihsel ve kültürel olarak bu üç önemli bölgenin kesişiminde yer alır. Bu, hem bir kültür mozaiği olmasını sağlamış hem de bölgesel politikalarında etkili bir rol oynamasına imkan tanımıştır.

Göreceli Konumun Sonuçları

• Ekonomik Sonuçlar: Türkiye, uluslararası ticaret yolları üzerinde olduğu için önemli bir ticaret ve ulaşım merkezidir. Boğazlar ve limanları büyük bir ekonomik değere sahiptir.
• Kültürel Sonuçlar: Farklı medeniyetlere ev sahipliği yapmış ve birçok kültürün geçiş noktası olmuştur. Bu da Türkiye'de zengin bir kültürel miras oluşmasını sağlamıştır.
• Siyasi ve Stratejik Sonuçlar: Türkiye, bu önemli konumu nedeniyle NATO gibi uluslararası örgütlerde stratejik bir üyedir. Aynı zamanda çevresindeki istikrarsızlıklardan doğrudan etkilenebilmektedir.

Sonuç olarak, Türkiye'nin göreceli konumu sadece bir "coğrafi yer" olmanın ötesinde, onun tarihini, ekonomisini, kültürünü ve dış politikasını şekillendiren temel bir unsurdur.

Answer 2

9. Sınıf Türkiye'nin Göreceli Konumu Çözümlü Test Soruları

Soru 1: Bir coğrafya öğretmeni, Türkiye'nin göreceli konumunu anlatırken öğrencilerine şu bilgileri veriyor: "Ülkemiz, Asya ve Avrupa kıtalarını birbirine bağlayan topraklara sahiptir. Aynı zamanda Karadeniz'i Akdeniz'e bağlayan önemli boğazlar üzerinde yer alır. Bu konumu, tarih boyunca birçok medeniyetin ilgisini çekmiş ve ticaret yollarının kesişim noktası olmasını sağlamıştır."
Bu parçada Türkiye'nin göreceli konumu ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisine değinilmemiştir?
a) Kıtalar arası bağlantı özelliğine
b) Enerji nakil hatlarındaki konumuna
c) Tarihî ticaret yollarındaki yerine
d) Boğazların jeopolitik önemine
e) Çeşitli medeniyetlerin ilgi odağı olmasına

Cevap: B
Çözüm: Parçada kıtalar arası bağlantı (a), ticaret yolları (c), boğazların önemi (d) ve medeniyetlerin ilgisi (e) vurgulanmıştır. Enerji nakil hatlarından ise bahsedilmemiştir.

Soru 2: Türkiye, farklı kültür ve medeniyetlere ev sahipliği yapmış, birçok tarihî ticaret yolunun geçiş güzergâhında bulunmuştur. Aynı zamanda Asya ile Avrupa arasında bir köprü görevi görmektedir.
Türkiye'nin bu özellikleri aşağıdakilerden hangisinin bir sonucu olarak ortaya çıkmıştır?
a) Matematik konumunun
b) Yer şekillerinin engebeli olmasının
c) Göreceli konumunun
d) İklim çeşitliliğinin
e) Bitki örtüsü zenginliğinin

Cevap: C
Çözüm: Türkiye'nin Asya ve Avrupa arasında köprü olması, tarihî ticaret yolları üzerinde bulunması gibi özellikler, onun göreceli (özel) konumunun bir sonucudur.

Soru 3: Türkiye'nin göreceli konumu düşünüldüğünde, aşağıdaki durumlardan hangisi bu konumun bir sonucu olarak ortaya çıkmamıştır?
a) İpek Yolu gibi tarihî ticaret yollarının geçiş güzergâhı olması
b) Farklı kültürlerin buluşma noktası olması
c) Turizm potansiyelinin yüksek olması
d) Doğu ve Batı medeniyetleri arasında köprü görevi görmesi
e) Yerel saatinin GMT+3 olması

Cevap: E
Çözüm: Yerel saatin belirlenmesi (GMT+3), matematik konumun (boylam) bir sonucudur. Diğer seçenekler ise Türkiye'nin göreceli konumu ile doğrudan ilişkilidir.

Soru 4: Türkiye, zengin petrol ve doğal gaz yataklarına sahip Orta Doğu ve Hazar Havzası ile bu enerji kaynaklarını tüketen Avrupa ülkeleri arasında yer alır. Bu durum, Türkiye'nin uluslararası enerji nakil hatlarında stratejik bir konum kazanmasını sağlamıştır.
Bu parçada Türkiye'nin göreceli konumunun hangi yönü vurgulanmaktadır?
a) Askerî önemi
b) Kültürel çeşitliliği
c) Enerji iletim hatlarındaki konumu
d) Tarımsal üretim potansiyeli
e) Turizm çeşitliliği

Cevap: C
Çözüm: Paragrafta, Türkiye'nin enerji üreten ve tüketen bölgeler arasında yer alması nedeniyle enerji nakil hatlarında stratejik bir konuma sahip olduğu vurgulanmaktadır.