93 Harbi Sonuçları - Tarih Ders Notu
⚔️ 93 Harbi (1877-78 Osmanlı-Rus Savaşı) Sonuçları
93 Harbi, Osmanlı İmparatorluğu'nun siyasi, askeri ve ekonomik açıdan en ağır kayıplarından birine yol açmış ve imparatorluğun çöküş sürecini hızlandırmıştır. Bu savaşın sonuçlarını aşağıdaki başlıklarla inceleyebiliriz:
📜 Siyasi ve Diplomatik Sonuçlar
- Ayastefanos (Yeşilköy) Antlaşması (3 Mart 1878): 🏛️ Savaşın ilk antlaşması olup Osmanlı için oldukça ağır şartlar içeriyordu. Büyük Bulgaristan Prensliği'nin kurulması öngörülmüş, bu durum Rusya'nın Balkanlardaki nüfuzunu tehlikeli biçimde artırmıştır.
- Berlin Antlaşması (13 Temmuz 1878): 🌍 Ayastefanos'un ağır şartlarını hafifletmek için toplanan kongrede imzalanan bu antlaşma, Osmanlı'nın kayıplarını bir miktar azaltmış olsa da yine de büyük toprak kayıplarına yol açmıştır. Bu antlaşma, "Şark Meselesi"nde yeni bir dönemi başlatmıştır.
- İngiltere'nin Politikası: 🇬🇧 Rus tehdidine karşı Osmanlı'dan yana bir politika izleyen İngiltere, Kıbrıs'ın yönetimini üstlenmiştir (Kıbrıs Sözleşmesi).
🗺️ Toprak Kayıpları
- Romanya, Sırbistan, Karadağ: 🏞️ Bu ülkeler resmen bağımsız oldular.
- Kars, Ardahan, Batum: ⛰️ Rusya'ya bırakıldı.
- Bosna-Hersek: 🇦🇹 Yönetimi Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'na devredildi (Osmanlı egemenliği teoride devam etse de fiilen sona erdi).
- Bulgaristan: Üçe bölündü: Özerk Bulgar Prensliği, Doğu Rumeli (Özerk) ve Osmanlı'ya bağlı Makedonya.
- Teselya: 🇬🇷 Yunanistan'a bırakıldı (1881'de).
👥 Demografik Sonuçlar ve Göçler
- Büyük Göç Dalgası (Muhacirler): 🚶♂️🚶♀️ Savaş sırasında ve sonrasında, özellikle Balkanlar ve Kafkasya'dan Anadolu'ya büyük bir Müslüman-Türk nüfus göçü yaşandı. Yüzbinlerce insan yerinden oldu. Bu durum, Anadolu'nun demografik yapısını kalıcı olarak değiştirdi.
- Ekonomik Yük: 💸 Gelen göçmenlerin iskanı ve geçiminin sağlanması, Osmanlı maliyesi üzerinde ağır bir yük oluşturdu.
💰 Ekonomik Sonuçlar
- Duyun-ı Umumiye (Genel Borçlar İdaresi): 📉 Osmanlı Devleti, 1875'te ilan ettiği moratoryum (borç ödeyememe durumu) sonrasında, alacaklı devletlerin baskısıyla borçlarını düzenli ödeyebilmek için iç gelir kaynaklarını denetleyen bu yapıyı kabul etmek zorunda kaldı. Bu, Osmanlı'nın ekonomik bağımsızlığını kaybetmesi anlamına geliyordu.
- Savaş Tazminatı: Rusya'ya büyük bir savaş tazminatı ödenmesi kararlaştırıldı.
⚖️ İç Politikadaki Etkileri
- İstikrarsızlık: Savaşın kaybedilmesi ve ağır sonuçları, II. Abdülhamid yönetimindeki rejimin otoriterleşmesine ve Meclis-i Mebusan'ın kapatılmasına gerekçe olarak gösterildi.
- İttihat ve Terakki'nin Temelleri: Bu yenilgi, Osmanlı aydınları arasında mevcut rejime karşı hoşnutsuzluğu artırarak, ileride Jön Türk hareketinin ve İttihat ve Terakki Cemiyeti'nin güçlenmesine zemin hazırladı.
📌 Özetle:
93 Harbi, Osmanlı İmparatorluğu'nun artık "Hasta Adam" olarak görüldüğü ve topraklarının paylaşımının hızlandığı bir dönüm noktasıdır. Balkanlardaki ve Kafkaslardaki nüfuzu büyük ölçüde kırılmış, ekonomik iflasa sürüklenmiş ve iç siyasetinde derin yaralar almıştır. Bu savaş, I. Dünya Savaşı'na giden sürecin de önemli bir kilometre taşıdır.
