📚 İktisada Giriş: Temel Kavramlar ve İlkeler
- 🍎 İktisatın Tanımı: İktisat, kıt kaynakların sınırsız ihtiyaçları karşılama amacıyla nasıl kullanılacağını inceleyen bir bilim dalıdır.
- 🍎 Temel Kavramlar:
- 💰 Kıtlık: Kaynakların sınırlı, ihtiyaçların ise sonsuz olması durumudur.
- 💰 Tercih: Kıt kaynaklarla hangi ihtiyaçların karşılanacağına karar verme sürecidir.
- 💰 Fırsat Maliyeti: Bir tercihin sonucu olarak vazgeçilen en iyi alternatiftir. Örneğin, sinemaya gitmek için harcadığınız para ile alabileceğiniz bir kitaptan vazgeçmek, sinemaya gitmenin fırsat maliyetidir.
- 🍎 İktisadi Sistemler:
- 🏛️ Serbest Piyasa Ekonomisi: Üretim ve tüketim kararlarının piyasa tarafından belirlendiği sistemdir. Fiyat mekanizması önemlidir.
- 🏛️ Merkezi Planlı Ekonomi: Üretim ve tüketim kararlarının devlet tarafından belirlendiği sistemdir.
- 🏛️ Karma Ekonomi: Serbest piyasa ve merkezi planlamanın bir arada bulunduğu sistemdir. Günümüzde çoğu ülke bu sistemi benimser.
📊 Mikro İktisat: Tüketici ve Üretici Davranışları
- 🍎 Talep:
- 🛒 Talep Yasası: Bir malın fiyatı arttıkça talep edilen miktar azalır, fiyatı azaldıkça talep edilen miktar artar (ceteris paribus).
- 🛒 Talep Eğrisi: Fiyat ve talep edilen miktar arasındaki ilişkiyi gösteren eğridir.
- 🛒 Talebi Etkileyen Faktörler: Tüketici gelirleri, diğer malların fiyatları, beklentiler, zevkler ve tercihler.
- 🍎 Arz:
- 🏭 Arz Yasası: Bir malın fiyatı arttıkça arz edilen miktar artar, fiyatı azaldıkça arz edilen miktar azalır (ceteris paribus).
- 🏭 Arz Eğrisi: Fiyat ve arz edilen miktar arasındaki ilişkiyi gösteren eğridir.
- 🏭 Arzı Etkileyen Faktörler: Üretim maliyetleri, teknoloji, beklentiler, diğer malların fiyatları.
- 🍎 Piyasa Dengesi: Talep ve arzın eşitlendiği noktadır. Denge fiyatı ve denge miktarı bu noktada belirlenir.
💰 Makro İktisat: Temel Göstergeler ve Politikalar
- 🍎 Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYİH): Bir ülkenin sınırları içinde belirli bir dönemde üretilen nihai mal ve hizmetlerin toplam değeridir.
- 🍎 Enflasyon: Fiyatlar genel düzeyindeki sürekli artıştır.
- 🍎 İşsizlik: Çalışmaya istekli ve yetenekli olup iş bulamayan kişilerin oranıdır.
- 🍎 Ekonomik Büyüme: Bir ülkenin GSYİH'sındaki artıştır.
- 🍎 Makroekonomik Politikalar:
- 🏛️ Maliye Politikası: Devletin harcamaları ve vergileri kullanarak ekonomiyi etkileme çabasıdır.
- 🏛️ Para Politikası: Merkez bankasının para arzını ve faiz oranlarını kullanarak ekonomiyi etkileme çabasıdır.
💡 Örnek Soru ve Çözümü
Bir malın talep fonksiyonu $Q_d = 100 - 2P$ ve arz fonksiyonu $Q_s = 20 + 2P$ ise, denge fiyatı ve denge miktarını bulunuz.
Çözüm:
Denge durumunda talep ve arz eşitlenir: $Q_d = Q_s$
$100 - 2P = 20 + 2P$
$80 = 4P$
$P = 20$ (Denge Fiyatı)
Denge fiyatını talep veya arz fonksiyonunda yerine koyarak denge miktarını bulabiliriz:
$Q_d = 100 - 2(20) = 60$ (Denge Miktarı)
Dolayısıyla, denge fiyatı 20 ve denge miktarı 60'tır.
