🧠 10. Sınıf Felsefe 2. Dönem 2. Yazılıya Hazırlık Rehberi
Merhaba gençler! Felsefe yazılısı yaklaşıyor ve biraz gözünüz mü korkuyor? Merak etmeyin, bu rehberle sınavı rahatlıkla atlatacaksınız. Unutmayın, felsefe sadece ezber değil, anlamakla ilgili!
🤔 Bilgi Felsefesi (Epistemoloji)
Bilgi felsefesi, bilginin ne olduğunu, nasıl elde edildiğini ve sınırlarını inceler. İşte bilmeniz gereken temel kavramlar:
- 💡 Bilgi Nedir? Doğruluğu kanıtlanmış inançtır. Yani bir şeyin doğru olduğuna inanıyorsanız ve bu inancınız kanıtlarla destekleniyorsa, bu bilgidir.
- 🍎 Bilginin Kaynakları:
- ✨ Duyu Deneyimi (Empirizm): Bilginin duyular aracılığıyla elde edildiğini savunur. Örneğin, elmanın tadını deneyimleyerek öğreniriz.
- 🧠 Akıl (Rasyonalizm): Bilginin akıl yoluyla, doğuştan gelen fikirlerle elde edildiğini savunur. Örneğin, matematiksel ilkeler.
- 🌟 Sezgi (Entüisyonizm): Bilginin sezgilerle, içgüdüsel olarak elde edildiğini savunur.
- 📜 Otorite: Bilginin, güvenilir kabul edilen kişi veya kaynaklardan edinilmesi. Örneğin, bir bilim insanının açıklamaları.
- ❓ Bilginin Doğruluğu:
- ✅ Uygunluk (Correspondance): Bilginin, gerçeklikle örtüşmesi. Örneğin, "Kar yağıyor" bilgisinin, gerçekten kar yağıyorken doğru olması.
- 🤝 Tutarlılık (Coherence): Bilginin, diğer bilgilerle çelişmemesi, tutarlı olması.
- 🎯 Pragmatizm (Yararcılık): Bilginin, işe yarar olması, pratik fayda sağlaması.
🌍 Varlık Felsefesi (Ontoloji)
Varlık felsefesi, varlığın ne olduğunu, temel özelliklerini ve türlerini inceler. İşte bilmeniz gerekenler:
- 🌳 Varlık Nedir? Var olan her şeydir. Gerçekten var olan (somut) veya düşüncede var olan (soyut) her şey varlıktır.
- 🧱 Varlık Türleri:
- 🧱 Somut Varlık: Maddesel olarak var olan, duyularla algılanabilen varlıklar. Örneğin, taş, ağaç, insan.
- 💭 Soyut Varlık: Maddesel olmayan, düşüncede var olan varlıklar. Örneğin, sayı, adalet, sevgi.
- ❓ Varlık Hakkındaki Görüşler:
- 🌿 Realizm (Gerçekçilik): Varlığın, bizden bağımsız olarak var olduğunu savunur.
- 🧠 İdealizm (İdeacılık): Varlığın, düşünceden, bilinçten bağımsız olamayacağını savunur.
- 🎭 Düalizm (İkicilik): Varlığın, hem madde hem de düşünceden oluştuğunu savunur.
🕊️ Ahlak Felsefesi (Etik)
Ahlak felsefesi, doğru ve yanlış davranışları, ahlaki değerleri ve ilkeleri inceler. İşte bilmeniz gereken temel konular:
- 😇 Ahlak Nedir? Bir toplumda veya bireyde, doğru ve yanlış davranışlara ilişkin değer yargıları ve kurallardır.
- ⚖️ Ahlaki Eylemin Amacı:
- 😌 Haz (Hedonizm): Ahlaki eylemin amacının hazza ulaşmak olduğunu savunur.
- 🎯 Fayda (Utilitarizm): Ahlaki eylemin amacının en çok sayıda insana en çok faydayı sağlamak olduğunu savunur.
- कर्तव्य Ödev (Deontoloji): Ahlaki eylemin amacının ödeve uygun davranmak olduğunu savunur.
- 🕊️ Evrensel Ahlak Yasası: Tüm insanlar için geçerli olan, değişmeyen ahlaki kuralların olup olmadığı tartışmasıdır.
Umarım bu rehber, felsefe yazılısına hazırlanmanıza yardımcı olur. Başarılar!
