Heyecan, korku, aşırı stres veya ani bir tehlike anında vücudumuzda bir fırtına kopar. Kalp atışlarımız hızlanır, nefesimiz sıklaşır, kaslarımız gerilir ve tüm duyularımız keskinleşir. Bu ani ve güçlü fizyolojik değişikliklerin arkasındaki baş aktör, adrenalin (tıbbi adıyla epinefrin) hormonudur. Adeta vücudun doğal dopingi olan bu madde, hayatta kalmamız için kritik bir rol oynar.
Adrenalin, böbreküstü bezlerinin (adrenal bezler) öz bölgesinde üretilen ve salgılanan bir hormondur. Aynı zamanda bir nörotransmitter (sinir ileticisi) olarak da görev yapar. "Savaş ya da kaç" (fight or flight) tepkisinin kimyasal habercisidir. Tehlike algılandığında, beyindeki hipotalamus, sinir sistemi aracılığıyla adrenal bezlere sinyal gönderir ve adrenalin kana hızla salınır.
Salındığı anda adrenalin, vücudu olağanüstü bir performansa hazırlamak için bir dizi değişikliği tetikler:
Adrenalin salınımı sadece fiziksel tehditlerde değil, psikolojik ve duygusal uyaranlarla da tetiklenir. Bir hız trenine binmek, bir yarışmaya katılmak, seyirci önünde konuşmak veya korku filmi izlemek gibi durumlar da adrenalin seviyelerimizi yükseltir. Bu durumlarda vücut, gerçek bir fiziksel tehdit olmamasına rağmen aynı fizyolojik hazırlık durumuna geçer. İşte bu karışım, bize "heyecan" ve "korku" duygularını yaşatır. Bazı insanlar bu duygu ve fiziksel uyarılmışlık halinden keyif alır (aşırı sporlar, macera aktiviteleri), bazıları ise yoğun kaygı ve panik hisseder.
Adrenalin, sentetik olarak üretilip tıpta hayat kurtarıcı bir ilaç olarak kullanılır:
Kısa süreli adrenalin artışı hayat kurtarıcıyken, kronik stres nedeniyle sürekli yüksek seviyelerde adrenalin salgılanması vücuda zarar verir:
Adrenalin, evrimsel süreçte bizi korumak için gelişmiş, inanılmaz bir hayatta kalma mekanizmasıdır. Hem fiziksel tehlikelerde hem de modern yaşamın stresli anlarında devreye girer. Onu tanımak, vücudumuzun verdiği tepkileri anlamamıza ve gerektiğinde kronik stresin olumsuz etkilerini yönetmek için adımlar atmamıza yardımcı olur. Bir dahaki sefere kalbiniz heyecandan ya da korkudan hızla çarptığında, bunun vücudunuzun sizi korumak için devreye soktuğu kadim ve güçlü bir sistem olduğunu hatırlayın.
