Akraba evliliklerinin genetik sonuçları 8. sınıf

Question

Akraba evliliklerinin genetik hastalıklarla ilişkisini tam olarak anlayamadım. Akraba olduklarında neden bu hastalıkların ortaya çıkma ihtimali artıyor? Fen dersinde işledik ama kalıtım konusu kafamı karıştırdı.

Answer 1

Akraba Evlilikleri ve Genetik Sonuçları

Akraba evlilikleri, aynı aileden gelen, dolayısıyla genetik benzerlikleri daha fazla olan bireyler arasında yapılan evliliklerdir. Bu durumun genetik üzerinde önemli sonuçları vardır.

Genler ve Kalıtım

Her birey, annesinden ve babasından olmak üzere iki kopya gen alır. Genler, bizim özelliklerimizi (saç rengi, göz rengi, boy uzunluğu gibi) belirleyen kalıtım birimleridir. Bazı genlerin neden olduğu hastalıklar vardır. Bu hastalık genlerine çekinik (resesif) genler denir.

Bir bireyin hasta olması için, hem annesinden hem de babasından gelen genlerin ikisinin de hasta (çekinik) olması gerekir. Eğer sadece bir gen hasta ise, birey hasta olmaz ama bu hastalık genini taşır. Buna taşıyıcı denir.

Akraba Evliliklerinde Risk Neden Artar?

Akrabalar, aynı atalardan geldikleri için gen havuzları birbirine benzer. Yani aynı hastalık genlerini taşıma olasılıkları, akraba olmayan bireylere göre çok daha yüksektir.

• Akraba olmayan iki taşıyıcının evlenme ve hasta çocuk sahibi olma ihtimali düşüktür.
• Ancak akraba olan iki bireyin ikisinin de aynı çekinik hastalık genini taşıma ihtimali çok daha yüksektir.
• Bu durumda, her ikisi de taşıyıcı olan akraba ebeveynlerin hasta bir çocuk sahibi olma olasılığı önemli ölçüde artar.

Bu risk, aile geçmişinde bilinen bir genetik hastalık olmasa bile, henüz ortaya çıkmamış birçok çekinik gen için geçerlidir.

Ortaya Çıkabilecek Genetik Hastalıklar

Akraba evliliklerinden doğan çocuklarda görülme riski artan bazı genetik hastalıklar şunlardır:

• Fenilketonüri: Vücuttaki bir proteinin sindirilememesi sonucu oluşan, zihinsel geriliğe neden olabilen bir hastalık.
• Kistik Fibrozis: Solunum ve sindirim sistemlerinde ciddi problemlere yol açan bir hastalık.
• Orak Hücreli Anemi: Kırmızı kan hücrelerinin şeklinin bozulmasıyla karakterize bir kan hastalığı.
• Akraba evlilikleri, bu tür kalıtsal metabolik ve yapısal hastalıkların toplumda görülme sıklığını artırır.

Sonuç

Akraba evlilikleri, genetik çeşitliliği azalttığı için, çekinik genlerin bir araya gelme ve hastalık olarak ortaya çıkma riskini yükseltir. Bu nedenle, genetik danışmanlık almak ve gerekli tarama testlerini yaptırmak büyük önem taşır.