🎯 ALES 2024: Noktalama İşaretleri - Eksiksiz Konu Anlatımı
Noktalama işaretleri, yazılı anlatımda anlamı belirginleştiren, okumayı kolaylaştıran ve dilin akıcılığını sağlayan temel unsurlardır. ALES'te noktalama işaretleri bilgisi, dil bilgisi soruları kapsamında sıklıkla karşımıza çıkar. İşte ALES'e hazırlık sürecinde bilmeniz gerekenler:
📌 Temel Noktalama İşaretleri ve Kullanım Alanları
- 🍎 Nokta (.):
- Cümle sonlarında kullanılır.
- Kısaltmalarda kullanılır (Örn: Dr., Prof.).
- Tarihlerde gün, ay ve yılı ayırmak için kullanılır (Örn: 15.03.2024).
- 🍎 Virgül (,):
- Eş görevli kelime ve kelime gruplarını ayırmak için kullanılır.
- Sıralı cümleleri ayırmak için kullanılır.
- Ara sözleri ve ara cümleleri belirtmek için kullanılır.
- Tırnak içinde olmayan aktarma cümlelerinden sonra kullanılır.
- 🍎 Noktalı Virgül (;):
- Cümle içinde virgülle ayrılmış tür veya takımları birbirinden ayırmak için kullanılır.
- Ögeleri arasında virgül bulunan sıralı cümleleri ayırmak için kullanılır.
- 🍎 İki Nokta (:):
- Kendisinden sonra örnek verilecek veya açıklama yapılacak cümlelerin sonuna konur.
- Karşılıklı konuşmalarda konuşan kişiyi belirtmek için kullanılır.
- Matematikte bölme işareti olarak kullanılır.
- 🍎 Üç Nokta (...):
- Tamamlanmamış cümlelerin sonuna konur.
- Kaba sayıldığı için veya başka bir sebepten dolayı açıklanmak istenmeyen kelime ve bölümlerin yerine kullanılır.
- Alıntılarda atlanan yerleri göstermek için kullanılır.
- 🍎 Soru İşareti (?):
- Soru bildiren cümle veya sözlerin sonuna konur.
- Bilinmeyen, kesin olmayan veya şüpheyle karşılanan yer, tarih vb. durumlar için kullanılır.
- 🍎 Ünlem İşareti (!):
- Sevinç, kıvanç, acı, korku, şaşkınlık gibi duyguları anlatan cümle veya ibarelerin sonuna konur.
- Seslenme, hitap ve uyarı sözlerinden sonra konur.
- Alay, kinaye veya küçümseme anlamı kazandırılmak istenen sözden sonra yay ayraç içinde kullanılır (!).
- 🍎 Tırnak İşareti (" "):
- Başka bir kimseden veya yazıdan olduğu gibi aktarılan sözler tırnak içine alınır.
- Belirtilmek istenen sözler tırnak içine alınır.
- Kitap ve yazı adları tırnak içine alınır.
- 🍎 Kısa Çizgi (-):
- Satıra sığmayan kelimeler bölünürken satır sonuna konur.
- Ara sözleri ve ara cümleleri ayırmak için kullanılır.
- Kelimeler arasında "ile, ve, -den...-e" anlamlarında kullanılır.
- 🍎 Uzun Çizgi (–):
- Konuşmaların başında kullanılır.
- Yazıda cümle içindeki açıklamaları belirtmek için kullanılır.
- 🍎 Eğik Çizgi (/):
- Dizeler yan yana yazıldığında dizelerin arasına konur.
- Adres yazımında apartman numarası ile daire numarası arasına ve semt ile şehir arasına konur.
- Tarihlerin yazılışında gün, ay ve yılı ayırmak için kullanılır.
- 🍎 Yay Ayraç ( ):
- Cümledeki anlamı tamamlayan ve cümlenin dışında kalan ek bilgiler için kullanılır.
- Bir kelimenin eş anlamlısı veya açıklaması verildiğinde kullanılır.
- Tiyatro eserlerinde oyuncuların hareketlerini ve durumlarını açıklamak için kullanılır.
- 🍎 Köşeli Ayraç [ ]:
- Yay ayraç içinde yeniden bir ayraç kullanılması gerektiğinde kullanılır.
- Bir metinde, yazar veya çevirmen tarafından yapılan eklemeler için kullanılır.
📌 ALES'te Sıkça Karşılaşılan Noktalama İşareti Soruları
ALES'te noktalama işaretleri ile ilgili sorular genellikle aşağıdaki şekillerde karşımıza çıkar:
- 🍎 Bir metinde boş bırakılan yerlere uygun noktalama işaretlerini yerleştirme.
- 🍎 Yanlış kullanılan noktalama işaretini tespit etme.
- 🍎 Bir cümlenin anlamını değiştiren noktalama işaretinin kullanımını bulma.
📌 Örnek ALES Soruları ve Çözümleri
Soru 1:
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde virgül (,) farklı bir görevde kullanılmıştır?
A) Evet, ben de sizinle geleceğim.
B) Ankara, Türkiye'nin başkentidir.
C) Kitaplar, defterler, kalemler hepsi masanın üzerindeydi.
D) Yavaşça kalktı, etrafına baktı ve dışarı çıktı.
E) Sevgili anneciğim, nasılsın?
Çözüm:
Cevap: D seçeneğidir. A, B ve E seçeneklerinde virgül, özneyi belirtmek veya hitap sözünden sonra kullanılmıştır. C seçeneğinde eş görevli kelimeleri ayırmak için kullanılmıştır. D seçeneğinde ise sıralı cümleleri ayırmak için kullanılmıştır.
Soru 2:
Aşağıdaki cümlenin hangi seçeneğinde noktalama yanlışı vardır?
A) "Hayatta en hakiki mürşit ilimdir; fendir." dedi.
B) Tatile gidecek mi? diye sordu.
C) Elma, armut, kiraz... En sevdiğim meyveler.
D) Ah! Ne kadar güzel bir gün.
E) 1923'te, Türkiye Cumhuriyeti kuruldu.
Çözüm:
Cevap: A seçeneğidir. Tırnak içindeki cümlenin sonuna nokta konulmalı ve tırnak kapatılmalıdır. Doğrusu: "Hayatta en hakiki mürşit ilimdir, fendir." şeklinde olmalıdır.
📌 ALES'e Hazırlık İçin İpuçları
- 🍎 Bol bol okuma yaparak noktalama işaretlerinin kullanımını gözlemleyin.
- 🍎 Farklı kaynaklardan örnek sorular çözerek pratik yapın.
- 🍎 Özellikle karmaşık cümlelerde noktalama işaretlerine dikkat edin.
- 🍎 Yanlış yaptığınız soruların nedenlerini öğrenin ve tekrar benzer hatalar yapmamaya çalışın.
Başarılar dilerim!
