📚 ALES Dil Bilgisi: Temel Kavramlara Giriş
Dil bilgisi, ALES'in sözel bölümünde önemli bir yer tutar. Başarılı olmak için temel kavramları sağlam bir şekilde öğrenmek gerekir. Bu yazıda, sınavda fark yaratacak temel dil bilgisi konularına değineceğiz.
- 🗣️ Sözcük Türleri: İsim, sıfat, zamir, zarf, edat, bağlaç, ünlem ve fiil olmak üzere sekiz temel sözcük türü bulunur. Her birinin kendine özgü görevleri ve özellikleri vardır.
- ✍️ Cümlenin Öğeleri: Cümleyi oluşturan temel öğeler; özne, yüklem, nesne, tümleç ve zarf tümlecidir. Cümlenin doğru analiz edilmesi, anlamın doğru anlaşılması için önemlidir.
- 🔤 Ses Bilgisi: Ünlü ve ünsüz harfler, ses olayları (ünlü düşmesi, ünsüz yumuşaması vb.) bu başlık altında incelenir. Kelimelerin doğru telaffuzu ve yazımı için ses bilgisi önemlidir.
- 📖 Yazım Kuralları: Türkçenin doğru ve etkili kullanımı için yazım kurallarına hakim olmak gerekir. Büyük harflerin kullanımı, kısaltmalar, sayılar, pekiştirmeler gibi konular bu başlık altında yer alır.
- 📌 Noktalama İşaretleri: Cümlelerin anlamını belirginleştirmek, okumayı kolaylaştırmak ve anlatımı zenginleştirmek için kullanılır. Nokta, virgül, noktalı virgül, iki nokta, üç nokta, soru işareti, ünlem işareti, tırnak işaretleri, ayraç ve kesme işareti gibi işaretler bu başlık altında incelenir.
💡 Sözcük Türleri: İsim (Ad)
İsimler, varlıkları, kavramları, durumları ve duyguları karşılayan sözcüklerdir.
- 👤 Cins İsim (Tür Adı): Aynı türden olan varlıkların ortak adıdır. Örneğin; kitap, ağaç, insan.
- 🌟 Özel İsim (Tek Adı): Tek olan varlıkları, kişileri, yerleri ve kurumları karşılayan adlardır. Örneğin; Ankara, Ayşe, Türk Dil Kurumu.
- 🧱 Somut İsim: Beş duyu organımızla algılayabildiğimiz varlıkların adıdır. Örneğin; taş, su, ışık.
- 💭 Soyut İsim: Beş duyu organımızla algılayamadığımız, zihinsel kavramları ifade eden adlardır. Örneğin; sevgi, nefret, düşünce.
🖋️ Cümlenin Öğeleri: Özne ve Yüklem
Cümlenin temel yapı taşları olan özne ve yüklem, anlamlı bir ifadenin oluşmasını sağlar.
- 🙋 Özne: Cümlede bildirilen işi yapan veya hakkında bilgi verilen öğedir.
- 🍎 Gerçek Özne: Açıkça belirtilen veya cümleden çıkarılabilen öznedir. Örneğin: "Ayşe ders çalıştı." (Ayşe - gerçek özne)
- 👻 Gizli Özne: Cümlede açıkça belirtilmeyen, ancak yüklemin çekiminden anlaşılan öznedir. Örneğin: "Dün sinemaya gittim." (Ben - gizli özne)
- 🎯 Yüklem: Cümlede işi, oluşu veya durumu bildiren çekimli fiildir. Yüklem, cümlenin anlamını tamamlar. Örneğin: "Güneş batıyor." (batıyor - yüklem)
🎶 Ses Bilgisi: Ünlü ve Ünsüz Uyumu
Türkçede kelimelerin telaffuzu ve yazımı açısından ses uyumları büyük önem taşır.
- 👄 Büyük Ünlü Uyumu: Kelimedeki ünlülerin kalınlık-incelik uyumudur. Kalın ünlüler (a, ı, o, u) ve ince ünlüler (e, i, ö, ü) kendi içinde uyumlu olmalıdır. Örneğin: "Kitaplık" (kalın ünlüler uyumu), "Gözlük" (ince ünlüler uyumu).
- 🦷 Küçük Ünlü Uyumu: Kelimedeki ünlülerin düzlük-yuvarlaklık uyumudur. Düz ünlülerden (a, e, ı, i) sonra düz ünlüler, yuvarlak ünlülerden (o, ö, u, ü) sonra ya düz-geniş (a, e) ya da yuvarlak-dar (u, ü) ünlüler gelir.
📐 Matematiksel İfadeler ve Dil Bilgisi
Dil bilgisi kuralları sadece sözel ifadelerde değil, matematiksel ifadelerin doğru anlaşılmasında da önemlidir. Örneğin, bir matematik sorusunda kullanılan bağlaçlar veya edatlar, sorunun çözüm yöntemini etkileyebilir.
Örneğin:
"Hangi $x$ değeri için $x^2 - 4 = 0$ denklemi sağlanır?"
Bu soruyu doğru anlamak ve çözmek için dil bilgisi kurallarını bilmek önemlidir.
📝 Yazım Kuralları ve Noktalama: Sınavda Dikkat Edilmesi Gerekenler
ALES'te yazım kuralları ve noktalama işaretleri ile ilgili sorular sıklıkla karşımıza çıkar. Bu konularda dikkatli olmak, sınavda başarıyı artırır.
- 🗓️ Tarihlerin Yazımı: Gün, ay ve yıl arasına nokta konur. Örneğin: 19.05.1919
- 🏢 Kurum ve Kuruluş Adları: Her kelimenin ilk harfi büyük yazılır. Örneğin: Türk Dil Kurumu
- ❓ Soru İşareti: Soru cümlelerinin sonuna konur. Örneğin: "Nereye gidiyorsun?"
