Bu ders notunda, alkenlere hidrojen halojenürlerin (HCl, HBr) katılma reaksiyonlarını inceleyeceğiz. Bu reaksiyonlar organik kimyada önemli bir yer tutar ve Markovnikov kuralı ile karakterize edilir.
Alkenlere hidrojen halojenür katılmasının genel reaksiyon denklemi:
R-CH=CH₂ + HX → R-CHX-CH₃
Burada X, Cl veya Br'yi temsil eder.
Asimetrik alkenlere HX katılmasında Markovnikov kuralı geçerlidir:
CH₃-CH=CH₂ + HBr → CH₃-CHBr-CH₃
Bu reaksiyonda hidrojen, terminal karbonuna (CH₂ grubu) bağlanırken, brom merkez karbona bağlanır.
CH₃-CH=CH-CH₃ + HCl → CH₃-CHCl-CH₂-CH₃
Bu simetrik alken durumunda, ürünün yapısı reaktanın yapısına bağlıdır.
HX katılması elektrofilik katılma mekanizması ile gerçekleşir:
Peroksit varlığında HBr katılması anti-Markovnikov yönünde gerçekleşir. Bu durumda:
Bu reaksiyonlar endüstride alkil halojenürlerin sentezinde yaygın olarak kullanılır. Alkil halojenürler ise diğer organik bileşiklerin sentezinde önemli ara maddelerdir.
Özetle: Alkenlere HX katılması organik sentezde temel bir reaksiyondur ve Markovnikov kuralı ile tahmin edilebilir ürünler verir.
