Anayasa hukuku, devletin temel yapısını, organlarını, bu organlar arasındaki ilişkileri ve bireylerin devlet karşısındaki temel hak ve özgürlüklerini düzenleyen hukuk dalıdır. Devletin işleyişini belirleyen temel kuralları içeren anayasa, bir ülkenin hukuki ve siyasi rejiminin temel belgesidir.
Modern anayasalarda temel hak ve özgürlükler, devletin kuruluş ve işleyişinin merkezinde yer alır. Bu ilke, devletin bireyin temel haklarını tanımasını, korumasını ve bu haklara saygı göstermesini gerektirir.
Hukukun üstünlüğü, devletin tüm organlarının ve yetkililerinin hukuka bağlı olması, keyfi uygulamalardan kaçınması ve yargı denetimine tabi olması anlamına gelir. Bu ilke şu unsurları içerir:
Demokrasi, halkın kendi kendini yönetmesi anlamına gelir. Bu ilke şu unsurları içerir:
Laiklik, devletin din ve vicdan özgürlüğüne saygılı olması, dini inançlar karşısında tarafsız kalması ve hukuk kurallarının akla ve bilime dayanması ilkesidir.
Devlet iktidarının yasama, yürütme ve yargı organları arasında paylaştırılması ve bu organların birbirini denetlemesi ilkesidir. Bu sistem şu şekilde işler:
Sosyal devlet, bireylerin sosyal ve ekonomik haklarını güvence altına alan, sosyal adaleti ve refahı sağlamayı hedefleyen devlet modelidir. Bu ilke şu unsurları içerir:
Anayasa hukukunda devletler genellikle şu şekillerde sınıflandırılır:
Anayasa hukuku, devletin temel ilkelerini belirleyerek hem devlet iktidarını sınırlandırır hem de bireyin hak ve özgürlüklerini güvence altına alır. Bu ilkeler, modern demokratik toplumların temelini oluşturur ve anayasal düzenin sürekliliğini sağlar.
