Ay, Dünya'mızın etrafında dolanır. Bu dolanma sırasında, Güneş'ten aldığı ışığı farklı açılarla yansıtır. Bu yüzden Ay'ı gökyüzünde her gece farklı bir şekilde görürüz. Ay'ın bu farklı görünümlerine Ay'ın evreleri denir.
Ay'ın dört ana evresi vardır:
1. Ay neden farklı şekillerde görünür?
Ay, kendi ışığı olan bir gök cismi değildir. Güneş'ten aldığı ışığı yansıtır. Dünya'nın etrafında dolandığı için, biz onu farklı açılardan görürüz ve bu da farklı şekillerde (evrelerde) görmemize neden olur.
2. Ay'ın evreleri kaç günde bir tekrarlanır?
Ay'ın evreleri yaklaşık 29,5 günde bir tekrarlanır. Buna bir ay denir.
3. "Hilal" ve "Şişkin Ay" nedir?
4. Ay'ın hep aynı yüzünü görmemizin sebebi nedir?
Ay'ın kendi etrafında dönüş süresi ile Dünya etrafında dolanma süresi aynıdır (yaklaşık 27,3 gün). Bu senkronize dönüş nedeniyle biz Dünya'dan Ay'ın hep aynı yüzünü görürüz. Arkasını göremeyiz.
5. Bir ayın başlangıcı hangi evre ile kabul edilir?
Genellikle Yeni Ay evresi, ay takviminde yeni ayın başlangıcı olarak kabul edilir.
Soru 1: Ay, Dünya etrafındaki hareketi sırasında Güneş'ten aldığı ışığı farklı şekillerde yansıtır. Bu nedenle Dünya'dan bakıldığında Ay'ın farklı şekillerde görülen bu görüntülerine "Ay'ın evreleri" denir. Aşağıdaki görsellerden hangisi, Ay'ın Dünya'ya bakan yüzünün tamamen aydınlık görüldüğü "Dolunay" evresini temsil eder?
a) ☽
b) ☾
c) ⚢
d) ☀
Cevap: c) ⚢
Çözüm: Dolunay evresinde Ay'ın Dünya'ya bakan yüzü tamamen Güneş ışığı ile aydınlanmış durumdadır ve yuvarlak, tam bir daire şeklinde görünür. ⚢ sembolü bu evreyi temsil eder.
Soru 2: Bir öğrenci, Ay'ın "Hilal" evresini gözlemliyor. Bu gözleme dayanarak aşağıdaki yorumlardan hangisini kesinlikle yapabilir?
a) Ay, Dünya ile Güneş'in arasındadır.
b) Ay, Dünya etrafındaki bir tam turunu tamamlamıştır.
c) Ay'ın Dünya'ya bakan yüzünün çok küçük bir bölümü aydınlık görünmektedir.
d) Bu evreden sonraki evre "Son Dördün" olacaktır.
Cevap: c) Ay'ın Dünya'ya bakan yüzünün çok küçük bir bölümü aydınlık görünmektedir.
Çözüm: Hilal evresi, Ay'ın ince bir şerit halinde aydınlık göründüğü evredir. Bu, Ay'ın Dünya'ya bakan yüzünün sadece küçük bir kısmının Güneş tarafından aydınlatıldığını gösterir. Diğer seçeneklerdeki bilgiler hilal evresine bakılarak kesin olarak söylenemez.
Soru 3: Ay'ın ana evreleri sırasıyla; Yeni Ay, İlk Dördün, Dolunay ve Son Dördün şeklindedir. İlk Dördün evresinden yaklaşık bir hafta sonra hangi Ay evresi gözlemlenir?
a) Yeni Ay
b) Hilal
c) Dolunay
d) Son Dördün
Cevap: c) Dolunay
Çözüm: Ay'ın evreleri yaklaşık 29,5 günde tamamlanır. İlk Dördün evresinden yaklaşık 7 gün (bir hafta) sonra, bir sonraki ana evre olan Dolunay evresi gözlemlenir.
1. Ay'ın Dünya'dan bakıldığında farklı şekillerde görülmesine _______________ denir.
2. Ay'ın tamamen karanlık görüldüğü evre _______________ evresidir.
3. Ay'ın Dünya'dan tam daire şeklinde görüldüğü evre _______________ evresidir.
4. Ay'ın sağ tarafının aydınlık, sol tarafının karanlık görüldüğü evre _______________ evresidir.
1. ( ) Ay'ın evreleri Ay'ın Dünya etrafındaki dolanımı sonucu oluşur.
2. ( ) Hilal evresinde Ay'ın yarısı aydınlık görünür.
3. ( ) Son dördün evresinde Ay'ın sol yarısı aydınlık görünür.
4. ( ) Dolunay evresinde Ay'ın tamamı aydınlık görünür.
Aşağıdaki Ay evrelerini isimleriyle eşleştiriniz:
A) İlk dördün
B) Dolunay
C) Yeni ay
D) Son dördün
1. Ay'ın neden farklı evreleri oluşur? Kısaca açıklayınız.
2. İlk dördün ve son dördün evreleri arasındaki fark nedir?
1. Aşağıdaki evrelerden hangisinde Ay Dünya ile Güneş arasındadır?
A) Dolunay
B) İlk dördün
C) Yeni ay
D) Şişkin ay
2. Ay'ın evrelerinin oluşmasının temel nedeni nedir?
A) Ay'ın kendi etrafında dönmesi
B) Ay'ın Dünya etrafında dolanması
C) Dünya'nın Güneş etrafında dolanması
D) Ay'ın şeklinin değişmesi
Cevaplar:
A.1: Ay'ın evreleri, 2: Yeni ay, 3: Dolunay, 4: İlk dördün
B.1: Doğru, 2: Yanlış, 3: Doğru, 4: Doğru
C.1-C, 2-A, 3-B, 4-D
D.1: Ay'ın Dünya etrafındaki dolanımı ve Güneş'ten aldığı ışığın farklı açılardan görülmesi, 2: İlk dördünde sağ yarısı, son dördünde sol yarısı aydınlık görünür
E.1: C, 2: B
