🔮 Psikanalitik Kuram Nedir?
Psikanalitik kuram, Sigmund Freud tarafından geliştirilen ve insan davranışlarını bilinçdışı süreçler, içgüdüler ve çocukluk deneyimleriyle açıklamaya çalışan bir yaklaşımdır. Bu kuram, kişiliğin oluşumunda bilinçaltının rolünü vurgular ve psikolojik sorunların kökeninde çözümlenmemiş çatışmaların yattığını savunur.
🧠 Kişiliğin Yapısı: İd, Ego, Süperego
Freud'a göre kişilik üç temel yapıdan oluşur:
- 🌋 İd (Altbenlik): Kişiliğin en ilkel kısmıdır. Doğuştan gelir ve haz ilkesine göre çalışır. Amacı, ihtiyaçları anında karşılamak ve gerginliği azaltmaktır. Mantık ve ahlaki değerler tanımaz.
- ⚖️ Ego (Benlik): Gerçeklik ilkesine göre hareket eder. İd'in isteklerini gerçek dünyanın sınırları içinde karşılamaya çalışır. Mantıklı düşünme, problem çözme ve karar verme gibi işlevleri vardır. İd ile süperego arasında denge kurmaya çalışır.
- 😇 Süperego (Üstbenlik): Kişiliğin ahlaki yönünü temsil eder. Toplumun ve ailenin değerlerini, kurallarını ve vicdanını içerir. Ego'yu ideallere yöneltir ve ahlaki standartlara uymaya zorlar.
👶 Savunma Mekanizmaları
Ego, id ve süperego arasındaki çatışmaları yönetmekte zorlandığında savunma mekanizmalarına başvurur. Bu mekanizmalar, bireyin kaygı ve stresten korunmasına yardımcı olur. İşte bazı önemli savunma mekanizmaları:
- 🚫 Bastırma: Kabul edilemeyen düşünce, duygu ve dürtüleri bilinçdışına itme.
- ↩️ Yön Değiştirme: Duyguları asıl hedeften daha az tehdit edici bir hedefe yöneltme.
- 🤥 Bahane Bulma (Rasyonalizasyon): Kabul edilemeyen davranışları mantıklı ve kabul edilebilir nedenlerle açıklama.
- 🔙 Gerileme: Stresli durumlarda daha önceki gelişim dönemlerine ait davranışlara dönme.
- 🎭 Yansıtma: Kendi kabul edilemeyen duygu ve düşüncelerini başkalarına atfetme.
- 🧱 Özdeşleşme: Başka birinin özelliklerini benimseyerek kendini daha güçlü hissetme.
- sublimasyon: Kabul edilemeyen dürtüleri toplumsal olarak kabul edilebilir davranışlara dönüştürme.
🔑 Önemli Kavramlar
- 🗣️ Bilinçdışı: Farkında olmadığımız düşünce, duygu ve dürtülerin bulunduğu zihin bölümü.
- 💭 Serbest Çağrışım: Hastanın aklına gelen her şeyi sansürsüz bir şekilde anlatması.
- 🛌 Rüya Analizi: Rüyaların bilinçdışındaki istek ve çatışmaları sembolik olarak ifade ettiği düşüncesiyle rüyaları yorumlama.
- transference: Hastanın terapiste karşı geçmişteki önemli kişilere yönelik duygu ve davranışlarını yansıtması.
❓ AYT Soru Tahminleri
🤔 Olası Soru Tipi 1: Savunma Mekanizmaları
Aşağıdaki örnek olayda hangi savunma mekanizması kullanılmıştır?
Örnek: Sınavda başarısız olan bir öğrenci, "Zaten bu sınav çok zordu, kimse başaramadı" diyerek başarısızlığını haklı çıkarmaya çalışmaktadır.
A) Bastırma
B) Yansıtma
C) Bahane Bulma (Rasyonalizasyon)
D) Yön Değiştirme
E) Gerileme
🤯 Olası Soru Tipi 2: Kişilik Yapısı
Aşağıdakilerden hangisi id'in özelliklerinden biri değildir?
A) Haz ilkesine göre çalışır.
B) Mantık ve ahlaki değerler tanımaz.
C) Gerçeklik ilkesine göre hareket eder.
D) Doğuştan gelir.
E) İhtiyaçları anında karşılamaya çalışır.
🤯 Olası Soru Tipi 3: Kavramsal Bilgi
Aşağıdakilerden hangisi psikanalitik kuramın temel kavramlarından biri değildir?
A) Bilinçdışı
B) Serbest Çağrışım
C) Rüya Analizi
D) Pekiştirme
E) Transferans
