📚 Basit Faiz (Basit Getiri) Formülü Nedir?
Merhaba! Bu ders notumuzda, finans matematiğinin temel taşlarından biri olan Basit Faiz kavramını ve formülünü adım adım öğreneceğiz. Bu konu, paranın zaman değerini anlamak için çok önemli bir başlangıç noktasıdır.
🎯 Basit Faizin Tanımı
Basit faiz, bir anapara üzerinden, sabit bir faiz oranı ve süre için hesaplanan, anaparaya eklenmeyen (yani bileşikleştirilmeyen) getiridir. Faiz geliri her dönem sadece ilk yatırılan anapara üzerinden hesaplanır.
🧮 Basit Faiz Formülü ve Bileşenleri
Basit faiz hesaplaması için kullanılan temel formül şudur:
F = A * r * t
Bu formülde kullanılan değişkenlerin anlamları:
- ✅ F (Faiz): Elde edilen veya ödenecek faiz tutarı.
- 💰 A (Anapara / Sermaye): Yatırılan veya borç alınan ilk para miktarı.
- 📈 r (Faiz Oranı): Dönemsel faiz oranı (yıllık, aylık vb.). Formülde ondalık olarak yazılmalıdır (Örn: %5 için 0.05).
- ⏳ t (Zaman / Vade): Faizin uygulanacağı süre. Faiz oranının zaman birimiyle tutarlı olmalıdır (Örn: Yıllık oran için yıl cinsinden süre).
✨ Gelecek Değer (Toplam Geri Ödeme) Formülü
Faizle birlikte toplam ne kadar para alınacağını (gelecek değeri) hesaplamak istersek formülümüz:
S = A + F = A + (A * r * t) = A * (1 + r * t)
Burada S, anapara ile faizin toplamını (yani vade sonundaki toplam miktarı) ifade eder.
🔢 Örnek Hesaplamalar
Örnek 1: 1.000 TL anapara, %8 yıllık faiz oranı ile 3 yıl için basit faize yatırılırsa ne kadar faiz getirisi elde edilir?
- Çözüm: A = 1000 TL, r = 0.08, t = 3 yıl
- F = 1000 * 0.08 * 3 = 240 TL faiz geliri.
- 3 yıl sonunda elde edilecek toplam para: S = 1000 + 240 = 1.240 TL.
Örnek 2: 500 TL anapara, aylık %1 faiz oranı ile 9 ay için basit faize yatırılırsa toplam para ne olur?
- Çözüm: A = 500 TL, r = 0.01 (aylık), t = 9 ay
- S = 500 * (1 + 0.01 * 9) = 500 * (1 + 0.09) = 500 * 1.09 = 545 TL.
⚠️ Dikkat Edilmesi Gerekenler & Pratik İpuçları
- 🔄 Zaman ve Oran Tutarlılığı: Eğer faiz oranı yıllık verilmişse, süreyi yıl cinsinden yazmalısınız. 6 ay, 0.5 yıl demektir. Aylık oran verilmişse süre de ay cinsinden olmalıdır.
- ➗ Yüzde Dönüşümü: Formülde faiz oranını her zaman yüzdeden ondalığa çevirin. %15 = 0.15, %5.5 = 0.055 gibi.
- 🆚 Basit Faiz vs. Bileşik Faiz: Basit faizde getiri her dönem sabittir ve anapara değişmez. Bileşik faizde ise her dönem kazanılan faiz, anaparaya eklenir ve sonraki dönem faizi bu yeni tutar üzerinden hesaplanır. Uzun vadede bileşik faiz çok daha yüksek getiri sağlar.
- 🏦 Kullanım Alanları: Genellikle kısa vadeli bono, bireysel kredilerin bazı türleri, bazı mevduat hesapları ve basit finansal analizlerde kullanılır.
📝 Özet
Basit faiz formülü F = A * r * t, finansal okuryazarlığın en temel denklemlerinden biridir. Ana paranızı, faiz oranınızı ve zamanınızı çarparak ne kadar ek getiri elde edeceğinizi bulmanızı sağlar. Bu formülü doğru kullanmak için birim tutarlılığına ve yüzde-ondalık dönüşümüne dikkat etmek başarılı sonuç almanın anahtarıdır.
Bir sonraki konumuz, buradan hareketle Bileşik Faiz kavramı olacak. Görüşmek üzere! 👨🏫
