Bitki ve Hayvan Hücresinde Mitoz Bölünme Farkları
Mitoz bölünme, bir hücrenin kendine benzer iki yavru hücre oluşturmak için geçirdiği bölünme sürecidir. Hem bitki hem de hayvan hücrelerinde gerçekleşir ve temel aşamaları (profaz, metafaz, anafaz, telofaz) aynıdır. Ancak, hücre yapılarındaki farklılıklar nedeniyle bu süreçte bazı önemli ayrıntılar değişiklik gösterir.
1. Sitokinez (Sitoplazma Bölünmesi) Şekli
Bu, iki hücre türü arasındaki en belirgin farktır.
- Hayvan Hücresinde: Hücre zarı dıştan içe doğru boğumlanır. Bu boğumlanma, hücre iskeletindeki aktin ve miyozin proteinlerinden oluşan kasılma halkası sayesinde gerçekleşir. Halka daraldıkça hücre ikiye ayrılır.
- Bitki Hücresinde: Hücrenin sert bir hücre duvarı olduğu için boğumlanma mümkün değildir. Bunun yerine, Golgi aygıtından gelen kesecikler hücrenin orta bölgesinde (metafaz plakası) toplanarak orta lamel adı verilen bir yapı oluşturur. Orta lamel, iki yavru hücreyi ayıran yeni hücre duvarının temelini oluşturur.
2. Sentriollerin Varlığı
- Hayvan Hücresinde: Profaz evresinin başlangıcında, sentrioller kutuplara hareket eder ve aralarında iğ iplikleri oluşur. Bu iplikler kromozomların hareketinden sorumludur.
- Bitki Hücresinde: Çoğu yüksek yapılı bitki hücresinde sentriol bulunmaz. İğ iplikleri, sitoplazmadaki özel proteinler tarafından doğrudan organize edilir.
3. Aster İpliklerinin Oluşumu
- Hayvan Hücresinde: Sentriollerden çıkan ve kutuplardan dışa doğru yayılan aster iplikleri bulunur. Bu iplikler, hücre iskeletine bağlanarak hücre şeklinin korunmasına ve bölünme düzleminin belirlenmesine yardımcı olur.
- Bitki Hücresinde: Aster iplikleri genellikle görülmez. İğ ipliklerinin organizasyonu farklıdır.
Özet Tablo
Aşağıdaki tablo, temel farklılıkları özetlemektedir:
- Sitokinez (Bölünme Şekli):
- Hayvan Hücresi: Boğumlanma
- Bitki Hücresi: Orta lamel oluşumu
- Sentriol Varlığı:
- Hayvan Hücresi: Var
- Bitki Hücresi: Yok (genellikle)
- Aster İplikleri:
- Hayvan Hücresi: Var
- Bitki Hücresi: Yok
- Hücre Duvarı:
- Hayvan Hücresi: Yok
- Bitki Hücresi: Var
Sonuç: Bu farklılıklara rağmen, mitoz bölünmenin genel amacı ve kromozomların kopyalanıp eşit şekilde dağıtılması süreci her iki hücre tipinde de aynıdır. Farklılıklar, hücrelerin sahip olduğu yapısal özelliklerden kaynaklanan uyum mekanizmalarıdır.
