🔧 Buji, Bobin ve Distribütör Nedir?
Merhaba! Bu ders notumuzda, benzinli motorların ateşleme sisteminin üç önemli parçasını öğreneceğiz. Bu parçalar, motorun çalışması için gerekli olan kıvılcımı oluşturmak ve doğru zamanda doğru yere ulaştırmak için birlikte çalışırlar. 🚗⚡
🎯 Bobin (Ateşleme Bobini)
Bobin, ateşleme sisteminin gerilim yükselticisidir. Görevi, aküden gelen düşük voltajlı (örneğin 12 Volt) elektrik enerjisini, bujide kıvılcım oluşturacak kadar yüksek voltajlı (15.000 - 25.000 Volt) enerjiye dönüştürmektir.
- 💡 Nasıl Çalışır? İçinde birbirine sarılmış iki farklı sargı (bobin) bulunur. Birincil sargıya aküden gelen düşük voltaj verilir. Bu akım kesildiği anda, manyetik alan değişimi sayesinde ikincil sargıda çok yüksek voltaj üretilir.
- 🔌 Yeri: Genellikle motor bölmesinde, silindir kapağına yakın bir yerde bulunur.
🔄 Distribütör (Daqıtıcı)
Distribütör, adından da anlaşılacağı gibi "dağıtıcı" görevi görür. Bobinden gelen yüksek voltajı, ateşleme sırası gelen bujiye iletmekten sorumludur.
- ⚙️ Nasıl Çalışır? İki temel işlevi vardır:
- ➡️ Yüksek Voltajı Dağıtmak: İçinde dönen bir rotor bulunur. Bu rotor, bobinin bağlı olduğu merkez terminalden gelen yüksek voltajı, silindirlere giden kablolara bağlı olan uçlara (kulelere) sırayla dağıtır.
- ⏱️ Ateşleme Zamanını Ayarlamak: Mekanik distribütörlerde, ateşleme zamanlamasını ayarlayan vakum ve santrifüj avans mekanizmaları da bulunur.
- 📌 Not: Günümüzdeki birçok modern araçta, distribütör yerini her silindir için ayrı bir bobinin olduğu "distribütörsüz ateşleme sistemlerine" bırakmıştır.
⚡ Buji
Buji, ateşleme sisteminin son halkasıdır. Görevi, distribütörden gelen yüksek voltajı bir elektrik kıvılcımına dönüştürerek, silindir içindeki sıkışmış yakıt-hava karışımını ateşlemektir.
- 🔥 Nasıl Çalışır? Bujinin bir ucundaki elektrotlar arasında, bobinin ürettiği yüksek voltaj atlar ve bir kıvılcım oluşturur. Bu kıvılcım, benzini-havayı yakarak patlama (yanma) oluşturur ve piston aşağı itilir.
- 🧼 Önemi: Bujiler zamanla kirlenebilir veya aşınabilir. Bu da motorun çekişten düşmesine, teklemesine ve yakıt tüketiminin artmasına neden olur. Düzenli bakımı ve değişimi çok önemlidir.
📋 Sistem Nasıl Çalışır? (Özet)
- 1️⃣ Aküden gelen 12V'luk akım, bobine gelir.
- 2️⃣ Bobin bu akımı, bujide kıvılcım oluşturacak seviyede (binlerce volt) yükseltir.
- 3️⃣ Yükseltilmiş yüksek voltaj, distribütöre iletilir.
- 4️⃣ Distribütör içindeki rotor dönerek, bu yüksek voltajı ateşleme sırası gelen silindirin bujisine yönlendirir.
- 5️⃣ Buji bu yüksek voltajı bir kıvılcıma dönüştürür ve yakıt-hava karışımını ateşler.
Bu üçlü, bir senfoni orkestrası gibi uyum içinde çalışarak aracımızın hareket etmesini sağlar. 🎶
