İki açının ölçüleri toplamı 180° ise, bu açılara bütünler açılar denir.
Örneğin:
Yani, bir açıya "A" dersek, onun bütünleri "180° - A" olur.
Şimdi bu kavramı biraz daha geliştirelim:
Komşu bütünler açılar şu üç özelliği taşıyan açılardır:
Bir doğru düşünün. Bu doğrunun üzerinde bir nokta işaretleyin. İşte bu noktadan çıkan iki ışın, bir doğru oluşturur ve bu iki açı komşu bütünler açılardır.
Örneğin:
En yaygın örnek, düz bir çizgi üzerindeki komşu açıların her zaman komşu bütünler olduğudur.
Bu açıları etrafımızda görebiliriz. Örneğin, bir kitabın düz kenarı, bir kapının kenarı komşu bütünler açılara güzel bir örnektir.
Soru 1: Bir açının bütünleri, kendisinin iki katından 30° eksiktir. Bu açı kaç derecedir?
a) 50°
b) 60°
c) 70°
d) 80°
Cevap: c) 70°
Çözüm: Açıya x dersek, bütünleri 180-x olur. Denklem: 180-x = 2x-30 → 180+30 = 2x+x → 210 = 3x → x = 70°
Soru 2: Aşağıdaki şekilde komşu bütünler iki açıdan birinin ölçüsü diğerinin ölçüsünün 4 katıdır. Küçük açı kaç derecedir?
a) 30°
b) 36°
c) 40°
d) 45°
Cevap: b) 36°
Çözüm: Küçük açı x ise büyük açı 4x olur. Komşu bütünler açılar toplamı 180° olduğundan: x + 4x = 180 → 5x = 180 → x = 36°
Soru 3: Bir açının bütünleri, tümlerinin 3 katından 20° fazladır. Bu açı kaç derecedir?
a) 25°
b) 35°
c) 45°
d) 55°
Cevap: d) 55°
Çözüm: Açı x olsun. Bütünleri: 180-x, tümleri: 90-x. Denklem: 180-x = 3(90-x)+20 → 180-x = 270-3x+20 → 180-x = 290-3x → 2x = 110 → x = 55°
Soru 4: Komşu bütünler iki açıdan biri diğerinden 40° daha büyüktür. Büyük açı kaç derecedir?
a) 100°
b) 110°
c) 120°
d) 130°
Cevap: b) 110°
Çözüm: Küçük açı x ise büyük açı x+40 olur. Toplamları 180° olduğundan: x + (x+40) = 180 → 2x + 40 = 180 → 2x = 140 → x = 70°. Büyük açı: 70+40 = 110°