Canlıların Sınıflandırılması
Biyolojide canlılar, benzer özelliklerine göre gruplara ayrılır. Bu gruplandırma, canlıların incelenmesini ve anlaşılmasını kolaylaştırır. Genel olarak canlılar beş ana aleme (regnum) ayrılır:
- Monera Alemi
- Protista Alemi
- Mantarlar (Fungi) Alemi
- Bitkiler (Plantae) Alemi
- Hayvanlar (Animalia) Alemi
Şimdi bu alemleri daha yakından tanıyalım.
1. Monera Alemi
Bu alemdeki canlılar prokaryot hücre yapısına sahiptir, yani hücrelerinde çekirdek ve zarlı organeller bulunmaz. Genellikle tek hücreli ve mikroskobik canlılardır.
- Örnekler: Bakteriler, mavi-yeşil algler (siyanobakteriler).
- Özellikleri: Bazıları fotosentez yapar, bazıları hastalıklara neden olur, bazıları ise sütün yoğurda dönüşmesi gibi yararlı işler yapar.
2. Protista Alemi
Bu alemdeki canlılar ökaryot hücre yapısına sahiptir, yani hücrelerinde gerçek bir çekirdek ve zarlı organeller bulunur. Genellikle tek hücreli ve sularda yaşayan canlılardır.
- Örnekler: Amip, öglena, paramesyum (terliksi hayvan), algler.
- Özellikleri: Bazıları kamçı, sil gibi yapılarla hareket eder. Beslenme şekilleri farklılık gösterir; bazıları fotosentez yapar (öglena), bazıları ise hazır besin tüketir (amip).
3. Mantarlar (Fungi) Alemi
Mantarlar da ökaryot canlılardır. Hücrelerinde hücre duvarı bulunur, ancak bu duvar bitkilerdeki gibi selülozdan değil, kitin adı verilen bir maddeden yapılmıştır.
- Örnekler: Maya, küf, şapkalı mantarlar.
- Özellikleri: Kendi besinlerini üretemezler (heterotrof). Genellikle hazır besinleri emerek ya da çürükçül (saprofit) olarak beslenirler.
4. Bitkiler (Plantae) Alemi
Bitkiler, ökaryot ve genellikle çok hücreli canlılardır. Hücrelerinde selüloz yapılı bir hücre duvarı bulunur.
- Örnekler: Çiçekli bitkiler (gül, elma ağacı), çiçeksiz bitkiler (eğrelti otu, karayosunu).
- Özellikleri: Işık enerjisini kullanarak kendi besinlerini üretirler (fotosentez yaparlar). Bu nedenle ototrof canlılardır.
5. Hayvanlar (Animalia) Alemi
Hayvanlar, ökaryot ve çok hücreli canlılardır. Hücrelerinde hücre duvarı bulunmaz.
- Örnekler: Böcekler, balıklar, kurbağalar, kuşlar, insanlar.
- Özellikleri: Kendi besinlerini üretemezler (heterotrof). Aktif olarak hareket edebilirler. Sindirim sistemleri vardır ve besinlerini içeriden sindirirler.
Özetle: Canlılar, temel olarak hücre yapıları (prokaryot/ökaryot), beslenme şekilleri (ototrof/heterotrof) ve gelişmişlik düzeylerine göre bu beş büyük gruba ayrılarak incelenir.
