Coğrafya Biliminin Konusu
Coğrafya, yeryüzünün fiziksel özelliklerini, iklimini, bitki örtüsünü, insan topluluklarını ve bu toplulukların çevreleriyle olan ilişkilerini inceleyen bir bilim dalıdır. Temel amacı, mekânı ve mekânsal ilişkileri anlamaktır. Coğrafya, "nerede?", "neden orada?" ve "orada olmasının sonuçları nelerdir?" gibi sorulara yanıt arar.
Coğrafya Biliminin Bölümleri
Coğrafya, genel olarak iki ana bölüme ayrılır. Bu bölümler, inceleme alanlarına ve yöntemlerine göre farklılık gösterir.
1. Genel Coğrafya
Yeryüzünün belirli bir bölgesini değil, tümünü genel olarak ele alan ve olayları sistemli bir şekilde inceleyen bölümdür. Kendi içinde ikiye ayrılır:
- Fiziki Coğrafya: Doğal çevreyi ve doğal olayları inceler. İnsan faktörünün olmadığı veya sınırlı olduğu konulara odaklanır. Alt dalları şunlardır:
- Jeomorfoloji: Yeryüzü şekillerini (dağ, ova, plato, vadi vb.) oluşumlarını ve gelişimlerini inceler.
- Klimatoloji: İklim elemanlarını, iklim tiplerini ve iklimin yeryüzüne dağılışını inceler.
- Hidrografya: Okyanusları, denizleri, gölleri ve akarsuları inceler.
- Biyocoğrafya: Bitki ve hayvan topluluklarının yeryüzündeki dağılışını ve bu dağılışı etkileyen faktörleri inceler. Bitki coğrafyası (Fitocoğrafya) ve Hayvan coğrafyası (Zoocoğrafya) olarak ikiye ayrılır.
- Beşeri ve Ekonomik Coğrafya: İnsan faaliyetlerini ve bu faaliyetlerin mekânsal dağılışını inceler. Alt dalları şunlardır:
- Nüfus Coğrafyası: Nüfusun dağılışını, özelliklerini, göçleri ve nüfus hareketlerini inceler.
- Yerleşme Coğrafyası: Kır ve kent yerleşmelerinin kuruluş, gelişim ve dağılış özelliklerini inceler.
- Tarım Coğrafyası: Tarımsal faaliyetlerin türlerini ve dağılışını inceler.
- Sanayi Coğrafyası: Sanayi tesislerinin kuruluş yerlerini, dağılışını ve etkilerini inceler.
- Turizm Coğrafyası: Turizm faaliyetlerinin dağılışını ve turizmle mekân arasındaki ilişkiyi inceler.
- Ulaşım Coğrafyası: Ulaşım ağlarını, türlerini ve dağılışını inceler.
2. Yerel (Bölgesel) Coğrafya
Yeryüzünün belirli bir bölümünü (kıta, ülke, bölge, şehir vb.) fiziki ve beşeri coğrafya özellikleriyle birlikte bir bütün olarak inceler. Örneğin, "Türkiye Coğrafyası", "Akdeniz Bölgesi Coğrafyası" veya "Avrupa Coğrafyası" bu kapsamdadır. Bu yaklaşım, bir bölgeyi tüm yönleriyle derinlemesine anlamayı hedefler.
Özetle: Coğrafya, hem doğal sistemleri hem de insan sistemlerini ve bu iki sistem arasındaki karmaşık ilişkileri inceleyerek dünyamızı anlamamıza yardımcı olan çok yönlü bir bilimdir.
