Çözelti hazırlama

Question

Derste çözelti hazırlarken hangi kimyasalı ne kadar kullanmam gerektiğini tam anlayamadım. Özellikle molarite hesaplamalarında formülü karıştırıyorum ve sonucun doğru çıkıp çıkmadığından emin olamıyorum.

Answer 1

🧪 Çözelti Hazırlama: Temel Laboratuvar Tekniği

Çözelti hazırlama, kimya laboratuvarlarında en temel ve kritik işlemlerden biridir. Belirli bir derişimde (konsantrasyonda) ve hacimde homojen bir karışım elde etmek için izlenen sistematik adımları içerir. Bu ders notunda, çözelti hazırlamanın temel prensiplerini, kullanılan birimleri ve adım adım metodolojisini öğreneceğiz.

📚 Temel Kavramlar ve Tanımlar

İşleme başlamadan önce aşağıdaki kavramları netleştirmek gerekir:

• 🧂 Çözücü (Solvent): Çözme işlemini yapan, genellikle hacimce fazla olan bileşen (ör: su, etanol).
• 🧫 Çözünen (Solute): Çözücü içinde dağılan madde (ör: tuz, asit).
• ⚖️ Derişim (Konsantrasyon): Birim hacim çözeltide çözünen madde miktarı. En yaygın birimler:
  • Molarite (M): Litre çözeltideki mol sayısı. \( M = \frac{n (mol)}{V (L)} \)
  • Yüzde Konsantrasyon (%): Kütlece veya hacimce yüzde.
  • Molalite (m): Kilogram çözücüdeki mol sayısı.

🔬 Çözelti Hazırlama Adımları (0.1 M 500 mL NaCl Örneği)

Bir molarite örneği üzerinden gidelim. Hedef: 0.1 Molar, 500 mL sodyum klorür (NaCl) çözeltisi.

📝 Adım 1: Hesaplama

İstenen molarite ve hacimden, gerekli çözünen kütlesi hesaplanır.
Formül: \( n = M \times V \)   ve   \( m = n \times MM \)
Burada:
M = 0.1 mol/L, V = 0.5 L, MM(NaCl) = 58.44 g/mol
\( n = 0.1 \times 0.5 = 0.05 \text{ mol} \)
\( m = 0.05 \times 58.44 = 2.922 \text{ gram} \)
Sonuç: 2.922 gram NaCl tartmamız gerekiyor.

⚖️ Adım 2: Tartım

Hassas bir terazi (tercihen analitik terazi) kullanılarak, temiz bir tartı kabı içinde 2.922 g NaCl tartılır.

🧴 Adım 3: Çözme ve Aktarma

• Tartılan NaCl, yaklaşık 250-300 mL saf su (çözücü) bulunan temiz bir 500 mL'lik balon jojeye aktarılır.
• Balon joje çalkalanarak veya bir manyetik karıştırıcı kullanılarak tuzun tamamen çözünmesi sağlanır. Bu adım, homojen bir çözelti için çok önemlidir.

💧 Adım 4: İşaret Çizgisine Kadar Tamamlama (Seviyelendirme)

Çözünme tamamlandıktan sonra, balon jojenin boynundaki 500 mL işaret çizgisine kadar, yavaş yavaş ve damla damla saf su eklenir. Suyun menisküsü (sıvının eğimli yüzeyi) işaret çizgisine teğet olacak şekilde ayarlanır. Bu adım, hassas hacim kontrolü sağlar.

🔄 Adım 5: Homojenizasyon ve Depolama

Balon jojenin ağzı kapatılır ve çözelti iyice çalkalanarak son kez homojen hale getirilir. Hazırlanan çözelti, üzerine etiket (İsim, Derişim, Tarih, Hazırlayan) yapıştırılmış uygun bir şişede saklanır.

⚠️ Dikkat Edilmesi Gereken Kritik Noktalar

• ✅ Hijyen ve Temizlik: Tüm cam malzemeler temiz ve duru olmalıdır.
• ✅ Hassas Ölçüm: Tartım ve hacim ölçümünde mümkün olan en hassas aletler kullanılmalıdır.
• ✅ Kademeli Seyreltme: Çok derişik stok çözeltilerden seyreltme yapılacaksa, kademeli seyreltme yapmak daha doğru sonuç verir.
• ❌ Doğrudan İşaret Çizgisine Kadar Doldurmak: Katıyı çözdüğümüz su miktarı önemli değildir, önemli olan son hacmin işaret çizgisinde olmasıdır. Katıyı çözmeden önce jojeyi işaret çizgisine kadar doldurmak BÜYÜK BİR HATADIR.
• ⚠️ Kimyasal Güvenlik: Asit/baz gibi tehlikeli kimyasallarla çalışırken uygun kişisel koruyucu ekipman (eldiven, gözlük, önlük) kullanılmalıdır. Asit seyreltmesinde daima "ASİTİ SUYA EKLE, SUYU ASİDE DEĞİL" kuralı unutulmamalıdır.

🎯 Sonuç

Doğru derişimde çözelti hazırlamak, yapılacak olan tüm analiz ve deneylerin güvenilirliğinin temelidir. Bu sistematik adımları ve dikkat edilmesi gereken noktaları özümseyerek, laboratuvar çalışmalarınızda hatasız ve güvenli bir şekilde çözeltilerinizi hazırlayabilirsiniz.