📚 Cümle Türleri: LGS'de Nasıl Sorulur?
Merhaba! Bu ders notumuzda, 8. sınıf Türkçe dersinin önemli konularından biri olan "Cümle Türleri"ni inceleyeceğiz. Özellikle Liselere Geçiş Sınavı (LGS)'nde bu konudan nasıl sorular çıktığını örneklerle öğreneceğiz. 🎯
🧩 Cümle Türleri Nelerdir?
Cümleler, yükleminin yerine, anlamına ve yükleminin türüne göre çeşitli gruplara ayrılır. LGS'de en çok bu gruplardan sorular gelir.
1️⃣ Yüklemin Yerine Göre Cümleler
- ✅ Kurallı (Düz) Cümle: Yüklemi sonda olan cümledir.
Örnek: "Biz her pazar kitapçıya gideriz."
- 🔄 Devrik Cümle: Yüklemi sonda olmayan cümledir.
Örnek: "Geliyorum hemen yanına."
📖 LGS Çıkmış Soru Örneği:
"Aşağıdaki cümlelerin hangisi devrik bir fiil cümlesidir?"
A) Bu eski evde yalnız yaşıyordu.
B) Yarın sabah erkenden yola çıkacağız.
C) Anlattıklarını dikkatle dinliyorum.
D) Gönderdim sana doğum günü için bir hediye.
Cevap: D ➡️ Çünkü "gönderdim" yüklemi cümlenin başında yer alıyor ve cümle bir fiille bitmiyor.
2️⃣ Anlamına Göre Cümleler
- 💬 Olumlu Cümle: İşin yapıldığını veya varlığın olduğunu bildirir.
Örnek: "Bu soruyu çözebildim."
- 🚫 Olumsuz Cümle: İşin yapılmadığını veya varlığın olmadığını bildirir.
Örnek: "Bu soruyu çözemedim."
- ❓ Soru Cümlesi: Bir soru sormak veya kuşkuyu anlatmak için kurulur.
Örnek: "Bu kitabı okudun mu?"
- 😲 Ünlem Cümlesi: Sevinci, korkuyu, şaşkınlığı vb. duyguları anlatır.
Örnek: "Aman, dikkat et!"
- 📢 Emir Cümlesi: Bir buyruk, emir anlamı taşır.
Örnek: "Hemen buraya gel!"
- 🤔 Şart Cümlesi: Bir işin yapılmasını bir koşula bağlar.
Örnek: "Erken gelirsen, birlikte çalışırız."
📖 LGS Çıkmış Soru Örneği:
"Aşağıdaki cümlelerin hangisinde 'koşul (şart)' anlamı vardır?"
A) Akşamki maçı birlikte izleyelim.
B) Sınavdan yüksek not almak için çok çalıştı.
C) Sinemaya gidebiliriz, yeter ki ödevlerini bitir.
D) Yağmur yağınca pikniği iptal ettiler.
Cevap: C ➡️ Çünkü "yeter ki ödevlerini bitir" ifadesi, sinemaya gitme eylemini bir koşula (ödevleri bitirmeye) bağlamaktadır.
3️⃣ Yüklemin Türüne Göre Cümleler
- 🏃♂️ Fiil Cümlesi: Yüklemi bir fiil olan cümledir. (Gitmek, okumak, koşmak vb.)
Örnek: "Tüm sınıf sınavda başarılı oldu."
- 🔤 İsim Cümlesi: Yüklemi bir isim soylu kelime (isim, sıfat, zamir, zarf) olan cümledir. Ek-fiil alır.
Örnek: "En sevdiğim mevsim sonbahardır."
📖 LGS Çıkmış Soru Örneği:
"Aşağıdaki cümlelerin hangisinin yüklemi bir isim soylu sözcük değildir?"
A) Bu mahallenin en eski bakkalı bizimkiydi.
B) Yarınki geziye katılacak öğrenci sayısı azdı.
C) Yeni taşındıkları ev, okula çok yakınmış.
D) Bahçedeki ağaçların hepsi çiçek açtı.
Cevap: D ➡️ Çünkü "açtı" yüklemi bir fiildir. Diğer seçeneklerdeki yüklemler (bizimkiydi, azdı, yakınmış) isim soylu sözcüklerden oluşmuştur.
💡 LGS İpuçları
- 📌 Soruyu dikkatlice oku! Senden ne istediğini tam olarak anla. ("Hangisi olumlu, kurallı bir isim cümlesidir?" gibi karma sorular gelebilir.)
- 📌 Önce yüklemi bul! Cümlenin türünü belirleyen en önemli unsur yüklemdir.
- 📌 Fiil cümlesi mi, isim cümlesi mi olduğuna karar verirken yüklemin köküne bak. Fiil kökü ise fiil cümlesidir.
- 📌 Çıkmış soruları çözmek, soru tarzını anlamanın en iyi yoludur.
Bu konuyu iyice anlamak için bol bol farklı türde cümle yazmayı ve LGS'de çıkmış soruları çözmeyi deneyin. Başarılar! 🌟
