Dengelenmemiş Kuvvet Nedir?
Bir cisme etki eden kuvvetlerin bileşkesi sıfır değilse, bu durumda cisme dengelenmemiş kuvvet etki ediyor demektir. Dengelenmemiş kuvvet, bir cismin hareket durumunu değiştirir.
Dengelenmemiş Kuvvetin Temel Özellikleri
- Cismin Hızında Değişikliğe Neden Olur: Dengelenmemiş kuvvet, bir cismi hızlandırabilir (ivmelendirebilir) veya yavaşlatabilir (yavaşlama da bir negatif ivmedir).
- Cismin Yönünde Değişikliğe Neden Olabilir: Hareket halindeki bir cismin yönünü değiştirir. Örneğin, viraja giren bir araba.
- Net Kuvvet Sıfırdan Farklıdır: Dengelenmemiş kuvvetin olduğu durumlarda, cisme etki eden net kuvvet (bileşke kuvvet) sıfır değildir. Bu, \( F_{net} \neq 0 \) şeklinde ifade edilir.
- İvmeye Neden Olur: Newton'un İkinci Hareket Yasası'na göre, bir cisme etki eden net kuvvet, cismin kütlesi ile ivmesinin çarpımına eşittir (\( F_{net} = m \cdot a \)). Dengelenmemiş kuvvet olduğu için net kuvvet sıfırdan farklıdır ve bu da sıfırdan farklı bir ivme (\( a \neq 0 \)) oluşturur.
- Durgun Bir Cismi Harekete Geçirir: Duran bir cisme tek bir kuvvet uygulanırsa veya kuvvetler dengeli değilse, cisim harekete başlar.
- Hareketli Bir Cismi Durdurur: Hareket eden bir cisme, hareket yönüne zıt yönde bir dengelenmemiş kuvvet uygulanırsa, cisim yavaşlar ve durabilir.
Günlük Hayattan Örnekler
- Kaleci ve Top: Kalecinin vurduğu top, ağırlık ve sürtünme kuvveti tam olarak dengelenmediği için (dengelenmemiş kuvvet) yavaşlar ve durur.
- Hızlanan Araba: Motorun gücü, sürtünme kuvvetinden büyük olduğu için araba hızlanır (ivmelenir).
- Yavaşlayan Araba: Frene basıldığında, sürtünme kuvveti motorun itme kuvvetinden büyük olduğu için araba yavaşlar.
Özetle, dengelenmemiş kuvvet, bir cismin hareket durumunda bir değişiklik (hız, yön veya her ikisi) meydana getiren kuvvettir.
