René Descartes (1596-1650), modern felsefenin kurucularından biri olarak kabul edilir. Matematikçi, bilim insanı ve filozof kimliğiyle, şüpheyi bir yöntem haline getirerek bilginin temellerini yeniden inşa etmeye çalışmıştır. Onun en ünlü sözü olan "Cogito, ergo sum" (Düşünüyorum, öyleyse varım), felsefe tarihinde bir dönüm noktası oluşturur.
Descartes, Rönesans sonrası ve Aydınlanma öncesi bir dönemde yaşadı. Kilise otoritesinin sorgulandığı, bilimsel devrimin ilk adımlarının atıldığı bu dönemde, Descartes da kesin ve şüphe götürmez bilgi arayışına girişti. Amacı, tıpkı matematikte olduğu gibi, felsefede de apaçık ve tartışılmaz temeller bulmaktı.
Descartes, Metot Üzerine Konuşma (1637) ve Meditasyonlar (1641) adlı eserlerinde, yöntemli şüphe (şüphecilik) adını verdiği bir süreç izler. Her şeyden şüphe ederek başlar:
Ancak bu radikal şüphenin tam ortasında, şüphe eden öznenin kendisi şüphe götürmez bir gerçek olarak ortaya çıkar. Şüphe etmek bir düşünme eylemidir. Düşünüyorsam, bu düşünceyi gerçekleştiren bir ben olmalıdır. İşte bu, "Düşünüyorum, öyleyse varım" önermesinin mantıksal çıkarımıdır.
Descartes'ın matematikçi yönü, bu çıkarımı neredeyse aksiyomatik bir temel olarak sunmasını sağlamıştır. Mantıksal formu şöyle özetlenebilir:
Bu, varlığın bilgiden, ontolojinin epistemolojiden önce gelmediği, aksine bilginin varlığın temeli olduğu yepyeni bir bakış açısıdır.
Descartes'ın mirası, sadece felsefede değil, yapay zeka, bilişsel bilim ve benlik felsefesi gibi alanlarda da devam etmektedir. Bir bilgisayar "düşünebilir" mi? "Düşünmek" dediğimiz şey nedir? Bilincin kaynağı nedir? Bu sorular, modern tartışmaların hala merkezinde yer alır.
Descartes'ın "Cogito, ergo sum" sözü, sadece şık bir felsefi önerme değil, insanın kendi varlığını ve bilginin sınırlarını keşfetme çabasının simgesidir. Şüpheyi bir düşman değil, en güvenilir yol arkadaşı yapan bu yaklaşım, bize "Kesin olarak neyi bilebilirim?" sorusunu sormaya ve cevabı kendi aklımızda aramaya davet eder. Bu arayış, modern düşüncenin ve bilimsel metodun temelini atmıştır.
