Bir açısının ölçüsü tam olarak 90° olan üçgene dik üçgen denir. Dik üçgende 90°'lik açının karşısındaki kenara hipotenüs, diğer iki kenara ise dik kenarlar adı verilir. Hipotenüs, üçgenin en uzun kenarıdır.
Pisagor Teoremi, dik üçgenin kenarları arasındaki en temel ilişkiyi ifade eder. MÖ 6. yüzyılda Pisagor tarafından ispatlandığı kabul edilir.
Bir dik üçgende, hipotenüsün karesi, dik kenarların kareleri toplamına eşittir.
Matematiksel olarak ifadesi:
\( a^2 + b^2 = c^2 \)
Burada;
Dik kenarları 3 cm ve 4 cm olan bir üçgenin hipotenüsünü bulalım:
\( 3^2 + 4^2 = c^2 \)
\( 9 + 16 = c^2 \)
\( 25 = c^2 \) → \( c = \sqrt{25} = 5 \) cm
Yunan matematikçi Öklid, dik üçgende hipotenüse ait yükseklik üzerinden iki önemli bağıntı ispatlamıştır. Bu teoremler, dik üçgende benzerlik kullanılarak elde edilir.
"Hipotenüse ait yükseklik, hipotenüsü iki parçaya ayırır. Bu yüksekliğin uzunluğunun karesi, bu iki parçanın uzunlukları çarpımına eşittir."
\( h^2 = p \cdot k \)
a) Birinci Dik Kenar Teoremi: Bir dik kenarın uzunluğunun karesi, bu kenarın hipotenüs üzerindeki izdüşümü ile hipotenüsün tamamının çarpımına eşittir.
\( a^2 = p \cdot c \)
b) İkinci Dik Kenar Teoremi: Diğer dik kenarın uzunluğunun karesi, kendi izdüşümü ile hipotenüsün tamamının çarpımına eşittir.
\( b^2 = k \cdot c \)
Sonuç: Pisagor ve Öklid teoremleri, dik üçgen geometrisinin temel taşlarıdır. Bu teoremleri iyi öğrenmek, hem temel geometri hem de ileri matematik konularında sağlam bir altyapı oluşturmanızı sağlayacaktır.