Divanü Lügati't-Türk kime aittir

Question

Divanü Lügati't-Türk'ün yazarının Kaşgarlı Mahmut olduğunu biliyorum ama bu eseri tam olarak hangi amaçla yazdığını tam anlayamadım. Ayrıca neden bu kadar önemli olduğunu da merak ediyorum.

Answer 1

# Divanü Lügati't-Türk: Türkçenin İlk Sözlüğünün Bilge Yazarı

📚 Bir Hazinenin Doğuşu: Kaşgarlı Mahmud ve Eseri

11. yüzyılda, Türk dilinin ve kültürünün altın çağını yaşadığı bir dönemde, tarihe damgasını vuracak bir eser kaleme alındı: Divanü Lügati't-Türk. Bu muazzam çalışma, Türkçenin bilinen ilk sözlüğü, dil bilgisi kitabı ve ansiklopedisi olma özelliğini taşır. Peki bu eşsiz eser kime aittir?

Eserin yazarı, Kaşgarlı Mahmud'dur. Kendisi, 1008 yılında, bugünkü Kırgızistan sınırları içinde yer alan Kaşgar şehrinde doğmuş, soylu bir Türk ailesine mensup bir bilim insanı, dil bilgini ve gezgindir.

👨‍🎓 Kaşgarlı Mahmud Kimdir?

Kaşgarlı Mahmud, döneminin en iyi eğitimini almış bir entelektüeldi. Arapça ve Farsça'yı ana dili gibi bilmesinin yanı sıra, Türk boylarının lehçelerini derinlemesine incelemek için Orta Asya'yı adım adım dolaşmıştır. Bu gezileri sırasında topladığı dil malzemesi, halk bilgisi ve kültürel veriler, onun eserinin temelini oluşturmuştur.

🎯 Eseri Yazma Amacı:

• 🔄 Türkçenin Arapça kadar zengin ve sistemli bir dil olduğunu ispatlamak.
• 🌍 Abbasi Halifesi'ne ve Arap dünyasına Türkleri, Türk kültürünü ve dilini tanıtmak.
• 📖 Araplara Türkçe öğretmek ve iki toplum arasındaki iletişimi kolaylaştırmak.
• 💎 Türk dilinin ve sözlü kültürünün (atasözü, destan, şiir) gelecek nesillere aktarılmasını sağlamak.

🔍 Divanü Lügati't-Türk'ün İçeriği ve Önemi

Eser, sadece bir sözlük değil, bir kültür hazinesidir. 7500'den fazla Türkçe kelimenin Arapça karşılığını ve kullanımını içerir. Ayrıca:

• 🗺️ Dünyanın bilinen ilk Türkçe dünya haritasını içerir (Türklerin yaşadığı bölgeleri gösterir).
• 📜 Türk boylarının dağılımı, gelenekleri ve yaşam tarzları hakkında etnografik bilgiler sunar.
• ✍️ Türk dil bilgisinin temel kurallarını (fiil çekimleri, isim halleri) sistematik olarak anlatır.
• 🎵 Dörtlükler, atasözleri, destan parçaları ve savlar (vecizeler) gibi edebi metinler barındırır.

✨ Sonuç ve Mirası

Divanü Lügati't-Türk, Kaşgarlı Mahmud'un Türk milletine ve insanlık kütüphanesine bıraktığı en değerli mirastır. Eser, 1910'larda Ali Emiri Efendi tarafından İstanbul'da bir sahafta bulunmuş ve Türk kültür tarihi için yeni bir çağ açmıştır. Bugün, Türkoloji çalışmalarının temel taşı ve Türkçenin geçmişine açılan en parlak kapı olarak kabul edilir.

Kaşgarlı Mahmud, bu eserle sadece bir sözlük yazarı olmanın ötesinde, bir kültür elçisi, sistematik bir dil bilimci ve Türk kimliğinin en kadim savunucularından biri olarak tarihteki yerini almıştır.