Diyalektik materyalizm, doğanın, toplumun ve düşüncenin gelişim yasalarını inceleyen bir felsefi yaklaşımdır. Bu öğreti, diyalektik yöntem ile materyalist felsefeyi birleştirir.
Materyalizme göre:
Diyalektik, her şeyin sürekli değişim, hareket ve gelişim içinde olduğunu savunur. Bu değişim üç temel yasayla açıklanır:
Küçük, kademeli değişimler (nicelik) belli bir noktada ani ve köklü bir dönüşüme (nitelik) yol açar.
Örnek: 💧 Suyun 0°C'de buza, 100°C'de buhara dönüşmesi
Her varlık içinde çelişkili yönler (karşıtlar) barındırır. Bu çelişkiler, değişimin ve gelişimin temel itici gücüdür.
Örnek: 🌱 Bir tohumda bitki olma potansiyeli ile tohum olarak kalma eğilimi arasındaki çelişki
Her gelişim süreci, bir tez (varolan durum), antitez (çelişki) ve sentez (yeni durum) aşamalarından geçer.
Örnek: 🌾 Tohum (tez) → filiz (antitez) → yeni bitki (sentez)
Diyalektik materyalizm, toplumun gelişimini açıklamak için tarihsel materyalizme uygulanır. Buna göre:
Diyalektik materyalizm, sadece dünyayı anlamakla kalmaz, aynı zamanda onu değiştirmek için bir rehber sunar. Bu nedenle Marksist teori ve pratikte merkezi bir öneme sahiptir.