Su yüzeyinde dans eden renklerin büyülü dünyası Ebru Sanatı, kökleri asırlar öncesine dayanan bir Türk geleneksel sanatıdır. Bu benzersiz sanatın ortaya çıkması, özel malzemelerin ustaca kullanımına bağlıdır. Peki, bu sihirli tabloları oluşturmak için neler gereklidir? Ve ebrunun olmazsa olmazı Kitre tam olarak nedir? Gelin, bu kadim sanatın temel malzemelerini birlikte keşfedelim.
Ebru yapmak, özel hazırlanmış bir su yüzeyine boyaları serpip, desenler oluşturarak kağıda aktarmaktır. İşte bu süreçte kullanılan başlıca malzemeler:
İçine kitreli suyun konulduğu, genellikle galvanizli sac veya paslanmaz çelikten yapılan dikdörtgen kap. Ebru yapılacak kağıdın boyutundan biraz daha büyük olur.
Geleneksel ebruda, su yüzeyinde dağılmayan, özel olarak hazırlanmış toprak boyalar (okr, taban, lazurit gibi) kullanılır. Bu boyalar:
Günümüzde hazır, ödlü ebru boyaları da yaygın olarak kullanılmaktadır.
Ebruya özel, at kılından yapılmış fırçalar kullanılır. Sapına sardırılmış tellerle gergin duran kıllar, boyanın su yüzeyine damlatılmasını sağlar. Farklı desenler için değişik kalınlıklarda (1 numara ince, 10 numara kalın) fırçalar vardır.
Emici özelliği yüksek, asitsiz, tercihen el yapımı veya ebru için özel üretilmiş kağıtlar kullanılır. Hazırlanan desen, bu kağıda aktarılır.
Kitre, ebru sanatının belki de en kritik malzemesidir. Bu olmadan, bildiğimiz ebru oluşamaz.
Kitre, Anadolu'da yetişen "Geven" (Astragalus) adlı bitkinin gövdesinden sızan, suyla karıştırıldığında kıvam alan bir tür doğal zamktır. Toz veya lifli şekilde satılır. Suyla belirli bir oranda karıştırılıp bir süre bekletildiğinde, suyun yoğunluğunu ve kıvamını artırarak, boyaların yüzeyde batmadan kalmasını sağlar.
Geleneksel hazırlama yönteminde, belirli bir ölçüde toz kitre, suya eklenir. Karışım birkaç saat, bazen bir gece boyunca ara ara karıştırılarak bekletilir. Sonrasında, tülbent veya ince bir süzgeçten süzülerek tortularından arındırılır ve kullanıma hazır hale gelir. Kıvamı, sanatçının tercihine ve yapacağı ebru türüne göre ayarlanabilir.
Ebru sanatı, bu özel malzemelerin bir ahengi sonucu ortaya çıkar. Her bir malzemenin niteliği ve hazırlanışı, nihai eserin kalitesini doğrudan etkiler. Bu malzemeler içinde kitre, sanatın fiziksel temelini oluşturan, suyu "ebru suyu"na dönüştüren sihirli bileşendir. Geleneksel sanatlarımızı yaşatmak ve anlamak, onların inceliklerini ve kullanılan doğal malzemelerin değerini bilmekten geçer.
