# 📚 Ek Fiil (Ek Eylem) Nedir? – Ders Notu
🎯 Konu: Ek Fiil (Ek Eylem)
Bu ders notunda, ek fiilin (ek eylemin) tanımını, görevlerini, çekimini ve örneklerini öğreneceğiz. Ek fiil, Türkçe dilbilgisinde isim soylu kelimeleri yüklem yapmak veya basit zamanlı fiilleri birleşik zamanlı yapmak için kullanılan bir dilbilgisi ögesidir.
📖 Ek Fiilin Tanımı ve İşlevi
Ek fiil, "imek" fiilinin ekleşmiş halidir. İsim soylu kelimelere gelerek onları yüklem yapar veya fiillere gelerek birleşik zaman oluşturur. Dört temel görevi vardır:
- ✅ İsimleri yüklem yapmak: "Öğrenciyim", "Mutluydu"
- ✅ Basit zamanlı fiilleri birleşik zamanlı yapmak: "geliyordu", "okumuşsa"
- ✅ Ek-fiil ile olumsuzluk: "değil" edatı ile birlikte kullanılır
- ✅ Şart anlamı katmak: "-se, -sa" eki ile
🔤 Ek Fiilin Çekim Ekleri
Ek fiil dört kipte çekimlenir. Bu kipler ve ekleri şunlardır:
1. 🕰️ Görülen Geçmiş Zaman (Hikâye)
-dı, -di, -du, -dü / -tı, -ti, -tu, -tü
- Öğretmendim. (Ben öğretmendim.)
- Hastaydık. (Biz hastaydık.)
2. 🔮 Öğrenilen Geçmiş Zaman (Rivayet)
-mış, -miş, -muş, -müş
- Zenginmiş. (O zenginmiş.)
- Güzelmişsiniz. (Siz güzelmişsiniz.)
3. ⚖️ Şart Kipi
-sa, -se
- Doktorsam... (Eğer ben doktorsam...)
- Hazırsak... (Eğer biz hazırsak...)
4. 🎭 Geniş Zaman
-ım, -im, -um, -üm / -sın, -sin, -sun, -sün / -ız, -iz, -uz, -üz / -lar, -ler
- Öğrenciyim. (Ben öğrenciyim.)
- Doktorsun. (Sen doktorsun.)
- İyiyiz. (Biz iyiyiz.)
⚠️ Ek Fiilin Olumsuzu ve Soru Hali
➖ Olumsuzluk
Ek fiille çekimlenmiş isim cümlelerinde olumsuzluk "değil" edatı ile yapılır.
- Öğrenciydim → Öğrenci değildim.
- Mutluymuş → Mutlu değilmiş.
❓ Soru Hali
Soru anlamı "mı, mi, mu, mü" soru edatı ile sağlanır.
- Öğrenci miydin?
- Mutlu muymuş?
🎭 Ek Fiilin Birleşik Zamanlı Fiil Yapma İşlevi
Ek fiil, basit zamanlı fiillere gelerek onları birleşik zamanlı fiil yapar. Bu durumda fiil üç zaman anlamı kazanır:
- Geliyor + du → Geliyordu (Şimdiki zamanın hikâyesi)
- Gel + ecek + ti → Gelecekti (Gelecek zamanın hikâyesi)
- Gel + miş + se → Gelmişse (Öğrenilen geçmiş zamanın şartı)
💡 Önemli Uyarılar ve İpuçları
- 🔍 Ek fiil, isim soylu kelimelerden sonra ünlü uyumlarına uyar.
- 📝 Ek fiilin geniş zaman çekiminde 3. tekil şahıs eki yoktur ("O öğrenci" şeklinde).
- ⚠️ Ek fiil bazen düşebilir: "Ne güzel (imiş) bu dünya!"
- 🎯 Ek fiil ile fiilden türemiş isim-soylu sözcükleri karıştırmayın: "Koşucuyum" (ek fiil) vs. "Koşuculuk" (isim).
📊 Ek Fiil Tablosu (Özet)
İsim + Ek Fiil Çekimi (Örnek: "öğretmen")
- Ben öğretmenim / öğretmendim / öğretmenmişim / öğretmensem
- Sen öğretmensin / öğretmendin / öğretmenmişsin / öğretmensen
- O öğretmen / öğretmendi / öğretmenmiş / öğretmense
- Biz öğretmeniz / öğretmendik / öğretmenmişiz / öğretmensek
Sonuç: Ek fiil, Türkçe cümle kuruluşunda isimleri yüklemleştiren ve fiillere zaman anlamı katan temel bir dilbilgisi ögesidir. Doğru kullanımı, anlatım gücünü ve dil hakimiyetini artırır.
