Merhaba! Bu ders notumuzda, omurgalı hayvanlarda embriyonun gelişimi sırasında oluşan ve onu koruyup besleyen embriyonik örtüleri (ekstraembriyonik zarlar) detaylıca inceleyeceğiz. Bu yapılar, sürüngen, kuş ve memeli gibi amniyotlarda görülür ve embriyonun karasal yaşama uyum sağlamasında kritik rol oynar.
Bu örtüler, embriyoyu mekanik darbelerden korur, besin ve gaz alışverişini sağlar, metabolik atıkların depolanmasına yardımcı olur. Böylece embriyo, suya bağımlı kalmadan karada gelişimini sürdürebilir.
Amniyon zarı, embriyoyu çevreleyen en içteki zardır. Embriyo ile amniyon zarı arasında amniyon sıvısı bulunur.
Not: Memelilerde doğum sırasında "su kesesi"nin patlaması, amniyon zarının yırtılmasıdır.
Koryon, en dıştaki embriyonik örtüdür. Diğer tüm zarları ve embriyoyu çevreler.
Vitellus kesesi, embriyonun ilk besin kaynağı olan yumurta sarısını (vitellus) içeren kesedir.
Allantois, embriyonun metabolik atıklarını (özellikle ürik asit ve üre) toplayan kesedir. Sindirim kanalından gelişen bir çıkıntıdır.
Amniyon: Koruyucu sıvı ortam.
Koryon: Dış koruma ve gaz alışverişi/plasenta.
Vitellus: Besin deposu ve ilk kan üretimi.
Allantois: Atık depolama ve damar sistemi.
Bu dört embriyonik örtü, amniyot canlıların (sürüngen, kuş, memeli) embriyolarının karada, korunaklı ve besin-gaz değişiminin sağlandığı özel bir mikro çevrede (amniyon yumurtası) gelişmesine olanak tanır. Bu adaptasyon, omurgalıların karasal yaşama tam anlamıyla geçişindeki en önemli evrimsel yeniliklerden biridir.
Çalışma Sorusu: "Memeli bir embriyoda, bu örtülerin işlevleri ve yapıları, kuş embriyosuna göre nasıl farklılaşmıştır?"
