📜 Erzurum ve Sivas Kongresi Kararları: İki Temel Adımın Karşılaştırmalı Analizi
Milli Mücadele’nin siyasi ve fikri altyapısını oluşturan Erzurum ve Sivas Kongreleri, Türk tarihinin dönüm noktalarındandır. Bu iki kongre, birbirini tamamlayan ve ulusal iradeyi inşa eden kararlara imza atmıştır. İşte, bu kritik kongrelerin kararlarını maddeler halinde ve karşılaştırmalı olarak inceleyen bir analiz.
🎯 Kongrelerin Temel Özellikleri
- Erzurum Kongresi (23 Temmuz - 7 Ağustos 1919): 🗻 Doğu illerini temsil eden, bölgesel nitelikli ama milli bir kongredir.
- Sivas Kongresi (4 - 11 Eylül 1919): 🌍 Tüm yurttan delegelerin katılımıyla toplanan, ulusal nitelikteki kongredir.
⚖️ Kararların Karşılaştırmalı Analizi
🛡️ Erzurum Kongresi Kararları (Özetle):
- Milli Sınırlar ve Vatan Bütünlüğü: "Milli sınırlar içinde vatan bir bütündür, parçalanamaz." ilkesi ilk kez burada belirtildi.
- Geçici Hükümet: İstanbul Hükümeti’nin dağılması halinde, geçici bir hükümet kurulması kararlaştırıldı.
- Manda ve Himaye: Kesinlikle reddedildi. İlk kez bu kadar net ifade edildi.
- Milli İrade: Milli iradeyi hakim kılmak esastır.
- Azınlıklar: Müslüman olmayan azınlıklara siyasi hakimiyet ve sosyal dengemizi bozacak ayrıcalıklar tanınamaz.
- Kuva-yi Milliye: Her türlü işgal ve müdahaleye karşı millet birlikte direnecektir.
🤝 Sivas Kongresi Kararları (Özetle & Gelişen Yönler):
- Erzurum Kararlarının Onayı: Erzurum Kongresi kararları, bölgesellikten çıkarılarak tüm yurt için kabul edildi.
- Ulusal Temsil: Kongre, tüm yurdu temsil eden Heyet-i Temsiliye'yi (Temsil Heyeti) kurdu ve başkanlığına Mustafa Kemal Paşa’yı seçti. Bu, fiili bir ulusal hükümet kurulması anlamına geliyordu.
- Manda Tartışmasının Neticesi: Manda fikri bir kez daha ve kesin olarak reddedildi. Tam bağımsızlık vurgusu pekiştirildi.
- Örgütlenme: "Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti" adıyla tüm direniş örgütleri tek çatı altında birleştirildi.
- İrade-i Milliye Gazetesi: Milli mücadelenin sesini duyurmak için kongre kararıyla bir gazete çıkarılması kararlaştırıldı.
📊 Temel Farklar ve Tamamlayıcılık
| Karşılaştırma Kriteri |
Erzurum Kongresi |
Sivas Kongresi |
| 📐 Nitelik |
Bölgesel (Doğu Anadolu) |
Ulusal (Tüm Yurt) |
| 🎯 Temel Vurgu |
Vatanın bölünmezliği, manda reddi (ilk) |
Ulusal örgütlenme, tek merkezden yönetim |
| 🏛️ Kurumsal Miras |
Milli Mücadele'nin fikri ve hukuki manifestosu |
Heyet-i Temsiliye ile yürütme gücü oluşumu |
| 🔗 İlişki |
Sivas Kongresi, Erzurum kararlarını ulusallaştırarak onaylamış ve örgütsel yapıya kavuşturmuştur. |
💎 Sonuç
Erzurum Kongresi, Milli Mücadele’nin ilk programı ve anayasası niteliğindedir. Sivas Kongresi ise bu programı tüm ulusa mal eden ve onu uygulayacak olan siyasi ve örgütsel yapıyı (Heyet-i Temsiliye) kuran kongredir. Biri fikir, diğeri eylem ve örgütlenme aşamasıdır. İkisi birlikte, Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin açılışına giden yolun temel taşlarını oluşturmuştur.
