Eşeysiz üreme, tek bir ata canlının kendisiyle aynı genetik yapıya sahip yeni bireyler meydana getirmesidir. Bu üreme şeklinde, üreme hücrelerinin (sperm ve yumurta) birleşmesi gibi bir olay gerçekleşmez. Bu nedenle, ortaya çıkan yeni bireyler, "ata" olarak adlandırılan ebeveynin genetik olarak tıpatıp aynısıdır.
Genellikle tek hücreli canlılarda (bakteri, amip, öglena, paramesyum) görülür. Hücre, bölünerek iki yeni birey oluşturur.
Ana canlının vücudunda bir çıkıntı (tomurcuk) oluşur. Bu tomurcuk büyüyerek yeni bir birey haline gelir ve ana canlıdan ayrılabilir veya ona bağlı kalarak koloni oluşturabilir. Bira mayası ve hidra bu şekilde ürer.
Bitkilerin yumru, soğan, sürünücü gövde gibi özelleşmiş kısımlarından yeni bitkilerin oluşmasıdır. Çilek, patates, soğan ve süsen bitkisi buna örnektir.
Vücuttan kopan bir parçanın kendini tamamlayarak yeni bir birey oluşturmasıdır. Deniz yıldızı ve planarya (yassı solucan) bu şekilde üreyebilir.
Mantarlar, su yosunları ve eğrelti otları gibi canlılar, "spor" adı verilen özel üreme hücreleri oluşturur. Bu sporlar uygun koşullarda çimlenerek yeni bir bireyi meydana getirir.
💡 Özetle: Eşeysiz üreme, döllenme olmadan, mitoz bölünme ile gerçekleşen, hızlı ve verimli bir üreme şeklidir. Ancak genetik çeşitlilik sağlamadığı için evrimsel bir dezavantajı vardır.
