📚 Fiilde Çatı: 8. Sınıf LGS Çıkmış Soruları İncelemesi
Merhaba! Bu ders notumuzda, 8. sınıf Türkçe müfredatının önemli konularından biri olan "Fiilde Çatı"yı, LGS'de çıkmış sorular üzerinden inceleyeceğiz. Amacımız, bu soruların nasıl çözüldüğünü öğrenerek konuyu daha iyi pekiştirmek. Hadi başlayalım! 🚀
🎯 Fiilde Çatı Nedir? (Kısa Hatırlatma)
Fiilde çatı, bir fiilin özne ve nesne ile olan ilişkisini inceler. İki ana başlığı vardır:
- 📌 Özneye Göre Çatı: Fiilin öznesine bakar. Etken, Edilgen, Dönüşlü, İşteş olmak üzere dört çeşittir.
- 📌 Nesneye Göre Çatı: Fiilin nesnesine bakar. Geçişli, Geçişsiz, Oldurgan, Ettirgen olmak üzere dört çeşittir.
🔍 LGS'de Çıkmış Soru Tipleri ve Çözüm Taktikleri
🧩 1. Tip: "Aşağıdaki cümlelerin hangisinde öznesine göre çatı özelliği diğerlerinden farklıdır?"
Çözüm Yolu: Her cümlenin yüklemini bul. Yüklemin öznesini (işi yapanı) düşün. İşi yapan belli mi (etken), belli değil mi (edilgen)? Ya da işi yapan aynı zamanda işten etkileniyor mu (dönüşlü)?
Örnek Soru (2019 LGS): "Bu cümlelerin hangisinde fiil, öznesine göre edilgendir?"
- ✅ Cevap Anahtarı: Edilgen fiiller "-l, -n" eklerini alır ve işi yapan (gerçek özne) belli değildir veya "tarafından" gibi bir sözle belirtilir. Örneğin: "Pencereler temizlendi." (Kim temizledi? Belli değil. Edilgen.)
🧩 2. Tip: "Verilen cümlelerle çatı özelliklerini eşleştiriniz."
Çözüm Yolu: Önce yüklemin özneye göre mi nesneye göre mi sorulduğuna dikkat et! Sonra adım adım ilerle.
Örnek Adımlar:
- Yüklemi bul.
- Özneyi bul ve "Bu işi kim yapıyor?" diye sor.
- Nesneyi bul ve "Yükleme neyi, kimi, ne sorularını sorabilir miyim?" diye kontrol et.
- Eğer fiil geçişsizse (-l, -n eki YOK) ama "onu yaptı" gibi bir anlam varsa oldurgan; "-t, -r, -dır" ekini almışsa ettirgen olabilir.
🧩 3. Tip: Paragraf içinde fiil çatısı sorma
Çözüm Yolu: Paragrafta altı çizili fiile odaklan. Cümlenin tamamını oku ve özne-nesne ilişkisini paragrafın genelinden çıkarmaya çalışma, sadece o cümleye bak.
💡 LGS İçin Altın Tavsiyeler
- ✅ Ekleri İyi Öğren: Edilgen (-l, -n), Dönüşlü (-l, -n), İşteş (-ş), Ettirgen (-t, -r, -dır) eklerini ezberle.
- ✅ Soru Kalıplarını Tanı: "Hangisi öznesine göre edilgendir?", "Hangisi nesnesine göre geçişlidir?" gibi soru köklerini hızlıca ayırt et.
- ✅ Bol Bol Eski Soru Çöz: MEB'in yayınladığı örnek soruları ve geçmiş yılların sorularını mutlaka çöz. Bu, soru tarzını görmeni sağlar.
- ✅ İşlem Basamaklarını Uygula: Her soruda yukarıdaki adımları sırasıyla uygula, acele etme.
Son olarak, fiilde çatı konusu formül mantığıyla değil, anlama ve pratikle çözülür. Farklı sorular görerek kendini geliştirebilirsin. Başarılar! 🌟
