Fiziki coğrafya nedir ve alt dalları

Question

Fiziki coğrafyanın tam olarak neyi incelediğini netleştirmek istiyorum. Yer şekilleri, iklim ve bitki örtüsü gibi konulara odaklandığını biliyorum ama alt dallarını birbirine karıştırıyorum. Özellikle jeomorfoloji ve klimatoloji arasındaki temel farkı anlamakta zorlanıyorum.

Answer 1

Fiziki Coğrafya Nedir?

Fiziki coğrafya, yeryüzünün doğal ortamını ve bu ortamı oluşturan fiziksel süreçleri inceleyen bir bilim dalıdır. Temel amacı, yeryüzündeki doğal sistemlerin işleyişini, dağılışını ve birbirleriyle olan ilişkilerini anlamaktır. İnsan faaliyetlerinden bağımsız olarak, doğanın kendi dinamiklerini araştırır.

Fiziki Coğrafyanın Temel İnceleme Alanları

• Yeryüzünün Genel Yapısı: Dağlar, platolar, ovalar, vadiler gibi yeryüzü şekilleri (jeomorfoloji).
• İklim Sistemleri: Hava durumu, iklim tipleri ve bunların yeryüzüne etkisi (klimatoloji).
• Sular: Okyanuslar, denizler, göller ve akarsular (hidrografya).
• Toprak: Toprağın oluşumu, türleri ve dağılışı (pedocoğrafya).
• Canlılar: Bitki ve hayvan topluluklarının doğal dağılımı (biyocoğrafya).

Fiziki Coğrafyanın Alt Dalları

Fiziki coğrafya, incelediği konulara göre çeşitli alt dallara ayrılır. Bu dallar, doğal çevrenin belirli bir unsuru üzerinde uzmanlaşmıştır.

1. Jeomorfoloji (Yer Şekilleri Bilimi)

Yeryüzü şekillerinin (dağ, ova, plato, vadi vb.) oluşumunu, gelişimini, dağılışını ve bunları şekillendiren iç ve dış kuvvetleri inceler. İç kuvvetler (tektonik hareketler, volkanizma) ve dış kuvvetler (akarsular, rüzgarlar, buzullar, dalgalar) jeomorfolojinin temel çalışma konularıdır.

2. Klimatoloji (İklim Bilimi)

Dünya üzerindeki iklim tiplerini, iklim elemanlarını (sıcaklık, basınç, rüzgar, nem, yağış), iklimin kontrol faktörlerini ve iklim değişikliklerini inceler. Uzun süreli hava olaylarının ortalamasını ele alır ve bölgelerin iklim haritalarının çıkarılmasında etkilidir.

3. Hidrografya (Sular Coğrafyası)

Yeryüzündeki ve yeraltındaki suları konu edinir. Okyanus ve denizlerin özellikleri, akarsuların rejimleri, göllerin oluşumu ve dağılışı, yeraltı suları ve buzullar bu dalın inceleme alanına girer. Su döngüsü (hidrolojik döngü) hidrografyanın temelini oluşturur.

4. Biyocoğrafya (Canlılar Coğrafyası)

Bitki ve hayvan topluluklarının yeryüzündeki dağılışını ve bu dağılışı etkileyen fiziki faktörleri (iklim, toprak, yeryüzü şekilleri) araştırır. Biyocoğrafya, kendi içinde Fitocoğrafya (Bitki Coğrafyası) ve Zoocoğrafya (Hayvan Coğrafyası) olarak ikiye ayrılır.

5. Pedocoğrafya (Toprak Coğrafyası)

Toprakların oluşum sürecini (pedojenez), fiziksel ve kimyasal özelliklerini, toprak türlerini ve bunların coğrafi dağılışını inceler. Toprağın canlılar ve insan faaliyetleri için önemini anlamaya çalışır.

6. Kartografya (Harita Bilimi)

Coğrafi verilerin haritalara aktarılması, harita çizim yöntemleri ve harita okuryazarlığı ile ilgilenir. Fiziki coğrafya araştırmalarının vazgeçilmez aracı olan haritalar bu dalın konusudur.

Özetle: Fiziki coğrafya, yeryüzünün doğal çevresini bir bütün halinde ele alan ve bu bütünü oluşturan parçaları derinlemesine inceleyen sistematik bir bilimdir. Bu alt dallar birbirinden bağımsız değil, aksine sıkı bir şekilde iç içe geçmiş durumdadır. Örneğin, bir bölgenin iklimi (klimatoloji), toprak türünü (pedocoğrafya) ve bitki örtüsünü (biyocoğrafya) doğrudan etkiler.