📏 Fiziksel Büyüklüklerin Sınıflandırılması
Fizik, doğada gerçekleşen olayları inceleyen bir bilim dalıdır ve bu olayları açıklamak için fiziksel büyüklükler kullanılır. Fiziksel büyüklükler, ölçülebilen veya hesaplanabilen niceliklerdir. Bu büyüklükleri daha iyi anlamak ve kullanmak için onları farklı şekillerde sınıflandırırız.
🗂️ 1. Temel ve Türetilmiş Büyüklükler
Fiziksel büyüklükler, tanımlanma şekillerine göre ikiye ayrılır:
- ✅ Temel Büyüklükler: Başka büyüklüklere ihtiyaç duyulmadan tanımlanabilen ve fizikteki diğer tüm büyüklüklerin tanımlandığı yedi temel büyüklük vardır.
- 📏 Uzunluk (metre - m)
- ⚖️ Kütle (kilogram - kg)
- ⏱️ Zaman (saniye - s)
- 🌡️ Sıcaklık (kelvin - K)
- 💡 Elektrik Akımı (amper - A)
- 🌟 Madde Miktarı (mol - mol)
- 🕯️ Işık Şiddeti (candela - cd)
- 🔄 Türetilmiş Büyüklükler: Temel büyüklükler kullanılarak tanımlanan büyüklüklerdir.
- 🚀 Hız = Uzunluk / Zaman ➡️ \( v = \frac{m}{s} \)
- 💪 Kuvvet = Kütle x İvme ➡️ \( F = kg \cdot \frac{m}{s^2} = N \) (Newton)
- ⚡ Enerji = Kuvvet x Yol ➡️ \( E = N \cdot m = J \) (Joule)
➗ 2. Skaler ve Vektörel Büyüklükler
Fiziksel büyüklükler, yön ve doğrultu bilgisi taşıyıp taşımamalarına göre de sınıflandırılır.
- 📊 Skaler Büyüklükler: Sadece bir sayı ve bir birimle ifade edilebilen, yön ve doğrultu bilgisi taşımayan büyüklüklerdir.
- 🥛 Kütle (5 kg)
- ⏳ Zaman (10 saniye)
- 🔥 Sıcaklık (20 °C)
- 📦 Hacim (2 m³)
Bu büyüklüklerde normal matematik kuralları geçerlidir.
- 🧭 Vektörel Büyüklükler: Sayısal değerin yanı sıra bir yön, doğrultu ve başlangıç noktasına sahip olan büyüklüklerdir. Üzerine konulduğu ok (\( \rightarrow \)) işareti ile gösterilirler.
- 🏃♂️ Yer Değiştirme (\( \vec{x} \))
- 🚀 Hız (\( \vec{v} \))
- 💪 Kuvvet (\( \vec{F} \))
- ⚡ İvme (\( \vec{a} \))
Bu büyüklüklerle işlem yaparken (toplama, çıkarma) vektör kuralları kullanılır.
🎯 Özet
- 📌 Fiziksel büyüklükler, evreni anlamamızı sağlayan ölçülebilir niceliklerdir.
- 📌 Temel ve Türetilmiş olarak ikiye ayrılırlar.
- 📌 Skaler büyüklükler sadece sayısal değer ve birimle, Vektörel büyüklükler ise yön, doğrultu ve şiddetle belirtilir.
💡 Bir büyüklüğün skaler mi vektörel mi olduğunu anlamak için kendine şu soruyu sor: "Bu büyüklüğün tam olarak tarif edilebilmesi için yönünü de söylemem gerekir mi?" Cevabın "Hayır" ise skaler, "Evet" ise vektöreldir!
