Geçiş Hakkı Nedir? | Öğrenci Rehberi
📚 Geçiş Hakkı Nedir? Yükseköğretimde Yolunuzu Değiştirme Rehberi
Yükseköğretimde "geçiş hakkı", öğrencilerin kayıtlı oldukları bir yükseköğretim programından, belirli şartları sağlamaları koşuluyla başka bir programa veya kuruma yatay ya da dikey olarak geçiş yapabilmesini sağlayan hukuki bir haktır. Bu sistem, öğrencilere ilk tercihlerinde yaşadıkları memnuniyetsizlik veya değişen ilgi alanları doğrultusunda ikinci bir şans sunar.
🎯 Geçiş Hakkı Türleri Nelerdir?
Geçiş hakkı temelde iki ana başlıkta incelenir. Her birinin kendine özgü şartları ve uygulama alanları vardır.
1. Yatay Geçiş ↔️
Aynı öğrenim seviyesinde (örneğin lisans-lisans, önlisans-önlisans) farklı bir üniversiteye veya aynı üniversite içinde farklı bir bölüme geçişi ifade eder. En yaygın geçiş türüdür.
- Merkezi Yerleştirme Puanı ile Yatay Geçiş: Öğrencinin üniversite sınavındaki yerleştirme puanı, geçmek istediği bölümün o yılki taban puanına eşit veya yüksek ise başvurulabilir.
- Genel Not Ortalaması (GANO) ile Yatay Geçiş: Öğrencinin almış olduğu derslerdeki başarısına (not ortalaması) dayanır. En az iki yarıyılı tamamlamış olmak ve belirli bir not ortalamasının (genellikle 4 üzerinden 2.00-2.50 civarı) üzerinde olmak gerekir.
- Kurumlararası / Kurumiçi Yatay Geçiş: Farklı bir üniversiteye veya aynı üniversite içinde başka bir fakülteye yapılan geçişlerdir.
2. Dikey Geçiş ⬆️
Önlisans (2 yıllık) mezunlarının, belirli şartları sağlayarak lisans (4 yıllık) programlarına geçiş yapmasıdır. DGS (Dikey Geçiş Sınavı) ile gerçekleştirilir.
✅ Geçiş Hakkı İçin Temel Şartlar Nelerdir?
- 🎓 Ön Koşul: Öğrencinin halihazırda bir yükseköğretim programına kayıtlı olması veya mezun olması (dikey geçiş için).
- 📅 Yarıyıl Şartı: Yatay geçiş için genellikle en az iki yarıyıl (1 akademik yıl) tamamlanmış olmalıdır.
- 📊 Not Ortalaması: Üniversitenin ve hedef bölümün belirlediği asgari not ortalamasını sağlamak.
- 📝 Kontenjan: Geçiş yapılmak istenen programın o yıl için açıkladığı yatay/dikey geçiş kontenjanı olmalıdır.
- 🧪 Muafiyet ve Intibak: Geçiş yapıldıktan sonra, önceki programda alınan derslerin yenisiyle eşleştirilmesi (intibak) ve kredilerin aktarılması süreci yaşanır.
⚠️ Dikkat Edilmesi Gereken Önemli Noktalar
- Her üniversite ve bölüm, YÖK çerçeve yönetmeliğine uymak kaydıyla kendi ek şartlarını (yabancı dil, mülakat, özel yetenek sınavı vb.) getirebilir.
- Geçiş hakkı genellikle bir defaya mahsus kullanılabilir. Tekrarlı geçişler çok sınırlıdır.
- Özel öğrenciler (misafir öğrenci) statüsü geçiş hakkı değildir; sadece belirli bir süre başka bir kurumda ders almayı sağlar.
- Başvuru tarihleri ve gerekli belgeler (transkript, öğrenci belgesi, ders içerikleri) üniversitelerin web sitelerinden düzenli olarak takip edilmelidir.
💡 Sonuç
Geçiş hakkı, yükseköğretim yolculuğunda rotasını değiştirmek isteyen öğrenciler için hayati bir esneklik ve fırsat mekanizmasıdır. Ancak, ciddi bir araştırma, planlama ve akademik başarı gerektirir. Bu hakkı kullanmayı düşünen öğrencilerin, ilgili üniversitelerin Öğrenci İşleri Daire Başkanlıklarından ve YÖK'ün güncel mevzuatından en doğru ve güncel bilgileri teyit etmeleri şarttır.
