📘 Geçişli ve Geçişsiz Fiiller
Fiiller, cümledeki nesne alıp almama durumlarına göre geçişli ve geçişsiz olmak üzere ikiye ayrılır. Bu ayrımı anlamak için fiilin nesne ile olan ilişkisine bakmamız gerekir.
🎯 Geçişli Fiil Nedir?
Geçişli fiiller, bir işin, hareketin veya oluşun bir nesneye geçtiği fiillerdir. Yani bu fiiller bir nesne ile tamamlanır. Nesne olmadan anlamları eksik kalır.
- ✅ Nesne alırlar.
- ✅ "Ne?", "Neyi?", "Kimi?" sorularına cevap verirler.
- ✅ Cümlede belirtili veya belirtisiz nesne bulunur.
📌 Örnekler:
- "Okumak" → "Ahmet kitabı okudu." (Neyi okudu? → kitabı)
- "Görmek" → "Ben seni gördüm." (Kimi gördüm? → seni)
- "Yazmak" → "Ödevimi yazdım." (Neyi yazdım? → ödevimi)
🚫 Geçişsiz Fiil Nedir?
Geçişsiz fiiller, bir nesneye ihtiyaç duymayan fiillerdir. Yaptıkları iş veya hareket, öznenin kendisiyle sınırlıdır ve bir nesneye geçmez.
- ✅ Nesne almazlar.
- ✅ "Ne?", "Neyi?", "Kimi?" sorularına cevap vermezler.
- ✅ Onlar yerine "Nerede?", "Nasıl?", "Ne zaman?" gibi sorular sorulabilir.
📌 Örnekler:
- "Uyumak" → "Bebek uyudu." (Neyi uyudu? → Cevap yok.)
- "Gülmek" → "Herkes güldü." (Neyi güldü? → Cevap yok.)
- "Koşmak" → "Aslı koşuyor." (Neyi koşuyor? → Cevap yok.)
💡 Nasıl Ayırt Ederiz?
Bir fiilin geçişli olup olmadığını anlamak için fiile "Neyi?" veya "Kimi?" sorularını sorarız. Cevap alabiliyorsak fiil geçişlidir, alamıyorsak geçişsizdir.
Örnek: "Yıkamak" fiilini ele alalım.
"Annem arabayı yıkadı." → Neyi yıkadı? → arabayı (Cevap var, o halde geçişli)
Örnek: "Ölmek" fiilini ele alalım.
"Çiçekler öldü." → Neyi öldü? → Cevap yok, o halde geçişsiz)
🔄 Önemli Uyarılar
- ⚠️ Bazı fiiller, cümledeki kullanıma göre hem geçişli hem de geçişsiz olabilir.
- Örneğin "açmak" fiili:
- "Kapıyı açtı." (Geçişli - Neyi açtı? → kapıyı)
- "Dükkan sabah açtı." (Geçişsiz - Neyi açtı? → Cevap yok)
