🧬 Genotip Nedir?
Genotip, bir organizmanın DNA'sında bulunan ve kalıtım yoluyla ebeveynlerden yavrulara aktarılan genetik bilginin tamamına verilen addır. Bir organizmanın sahip olduğu tüm genlerin toplamıdır. Genotip, bireyin hangi genetik özelliklere sahip olduğunun "talimatnamesi" gibi düşünülebilir.
📖 Genotip ve Fenotip Arasındaki Fark
Bu iki kavram genetikte sıkça karıştırılır, ancak aralarında önemli bir fark vardır:
- 🎭 Fenotip: Bir organizmanın dışarıdan gözlemlenebilen özellikleridir (örneğin, göz rengi, boy uzunluğu, saç şekli).
- 🧩 Genotip: Bu özelliklerin genetik kodlamasıdır, yani DNA'da yazan bilgidir.
Örneğin, bir bezelye bitkisinin uzun boylu olması onun fenotipidir. Bu uzun boyun genetik kodlaması ise (örneğin "TT" veya "Tt" alelleri) genotipidir.
🔍 Genotip Nasıl Gösterilir?
Genotipler, genellikle harflerle ifade edilir. Bir genin farklı versiyonlarına alel denir.
- ➡️ Homozigot Genotip: Bir özellik için aynı iki alelin bulunmasıdır.
- ✅ Homozigot Baskın (SS): İki baskın alel (örneğin, sarı tohum rengi)
- ❌ Homozigot Çekinik (ss): İki çekinik alel (örneğin, yeşil tohum rengi)
- ➡️ Heterozigot Genotip (Ss): Bir özellik için bir baskın, bir çekinik alelin bulunmasıdır. Fenotip olarak baskın özellik görülür.
🧪 Örnek: Bezelye Tohum Rengi
Bezelyelerde tohum rengi genini ele alalım. "S" sarı tohum rengi (baskın), "s" ise yeşil tohum rengi (çekinik) için kullanılsın.
- Genotip: SS → Fenotip: Sarı Tohum 🟡
- Genotip: Ss → Fenotip: Sarı Tohum 🟡 (Baskın alel etkisini gösterir)
- Genotip: ss → Fenotip: Yeşil Tohum 🟢
💎 Özet
- 📌 Genotip, bir canlının genetik yapısıdır.
- 📌 Fenotip ise bu genetik yapının çevreyle etkileşimi sonucu ortaya çıkan gözlemlenebilir halidir.
- 📌 Genotip, canlının sahip olduğu potansiyeli; fenotip ise bu potansiyelin gerçekleşmiş halini temsil eder.
