Gökkuşağı, yağmur ve güneşin buluştuğu o büyülü anlarda gökyüzünde beliren, insanlığın her daim hayranlık duyduğu bir doğa olayıdır. Peki bu muhteşem kemerin renkleri hangi sırayla dizilir ve bu sıranın bir anlamı var mıdır? Gelin, bu renk cümbüşünün ardındaki bilimi ve kültürü birlikte keşfedelim.
Gökkuşağı, güneş ışığının atmosferdeki yağmur damlalarına girip kırıldıktan (dispersiyon), yansıdıktan ve tekrar kırılarak çıktıktan sonra oluşur. Beyaz ışık, bu süreçte tıpkı bir prizmada olduğu gibi kendisini oluşturan farklı dalga boylarındaki renklere ayrılır. Her renk, farklı bir açıyla kırıldığı için, gökyüzünde düzenli bir sıra ile karşımıza çıkar.
Geleneksel olarak gökkuşağını oluşturan ve sırası değişmeyen 7 ana renk kabul edilir. Bu sıra, kırmızı (en dışta) ile başlayıp mor (en içte) ile biter. İşte o meşhur sıralama:
Bu sırayı hatırlamak için Türkçe'de sık kullanılan bir anımsatıcı şudur: "Kırmızı, Turuncu, Sarı, Yeşil, Mavi, Çivit, Mor" kelimelerinin baş harflerini alarak "KıTaS YeM ÇiM" şeklinde kodlayabilirsiniz.
Gökkuşağında 7 renk olduğu fikri, ünlü bilim insanı Isaac Newton'a dayanır. Newton, renkleri müzikteki 7 notaya benzetmek istemiş ve mavi ile mor arasına, biraz tartışmalı olan indigo (çivit) rengini eklemiştir. Aslında çıplak gözle ayırt etmesi zor olan bu renk, genellikle koyu bir mavi veya mor-mavi tonu olarak algılanır. Bu nedenle bazı modern yaklaşımlar gökkuşağını 6 ana renkten (kırmızı, turuncu, sarı, yeşil, mavi, mor) oluşuyor kabul eder.
Bazen ana gökkuşağının hemen dışında, daha soluk bir ikinci gökkuşağı daha görülür. Bu, ışığın yağmur damlası içinde iki kez yansıması sonucu oluşur. En ilginç özelliği ise renk sırasının tam tersi olmasıdır! Yani ikincil gökkuşağında mor renk en dışta, kırmızı ise en içte yer alır.
Gökkuşağı, farklı kültürlerde umut, barış, çeşitlilik, bolluk ve ilahi bir köprü gibi anlamlar taşır. Renklerin belirli bir düzen içinde yan yana durması, uyum ve bütünlüğün de evrensel bir sembolü haline gelmiştir.
Sonuç olarak, gökkuşağı bize fizik yasalarının estetik bir tezahürünü sunar. Renklerin sırası, ışığın doğasında var olan ve asla değişmeyen bir düzendir. Bir sonraki gökkuşağını gördüğünüzde, bu muhteşem olayın ardındaki bilimi ve büyüyü bir arada düşünmeyi unutmayın!
