Hücre Döngüsü
Hücre döngüsü, bir hücrenin doğuşundan, büyüyüp bölünerek yeni hücreler oluşturmasına kadar geçirdiği bir dizi olaydır. Bu döngü, organizmaların büyümesini, yaraların iyileşmesini ve yenilenmesini sağlar.
Hücre döngüsü dört ana evreden oluşur:
- G1 Evresi (Birinci Büyüme Evresi): Hücre büyür ve metabolik faaliyetleri için gerekli proteinleri sentezler.
- S Evresi (Sentez Evresi): Hücre, kalıtım materyali olan DNA'sını eşler. Bu sayede kromozom sayısı iki katına çıkar.
- G2 Evresi (İkinci Büyüme Evresi): Hücre, bölünme için gerekli son hazırlıkları yapar ve enerji depolar.
- M Evresi (Mitoz Evresi): Hücrenin çekirdeği bölünür. Hemen ardından genellikle sitokinez adı verilen ve hücrenin sitoplazmasının bölünmesiyle sonuçlanan evre gerçekleşir.
G1, S ve G2 evrelerinin tümüne birden interfaz denir. Hücre, yaşamının büyük bir kısmını interfaz evresinde geçirir.
Mitoz Bölünme
Mitoz, bir hücrenin çekirdeğinin bölünerek, genetik olarak birbirinin tıpatıp aynısı olan iki yavru çekirdek oluşturması sürecidir. Mitozun temel amacı, çoğalma, büyüme ve onarımdır. Mitoz sonucunda kromozom sayısı değişmez; örneğin insanda bölünme öncesi 46 kromozom varsa, bölünme sonrasında da her bir yavru hücrede 46 kromozom bulunur.
Mitoz bölünme, birbirini takip eden dört evrede gerçeklenir:
- Profaz:
- Çekirdek zarı erimeye başlar.
- Kromatin iplikler kısalıp kalınlaşarak belirgin kromozom halini alır.
- Her kromozom, birbirine sentromerle bağlı iki kromatit'ten oluşur.
- İğ iplikleri oluşmaya başlar.
- Metafaz:
- Kromozomlar hücrenin ekvator (orta) düzleminde tek sıra halinde dizilir.
- İğ iplikleri kromozomların sentromerlerine bağlanır.
- Kromozomların en net görüldüğü evredir.
- Anafaz:
- Kromozomları oluşturan kromatitler birbirinden ayrılır ve artık her biri birer kromozom olarak adlandırılır.
- Bu kromozomlar, iğ iplikleri tarafından zıt kutuplara doğru çekilir.
- Telofaz:
- Kutuplara çekilmiş olan kromozomların etrafında yeni çekirdek zarları oluşur.
- Kromozomlar tekrar kromatin iplik yapısına döner.
- İğ iplikleri kaybolur.
Mitozun telofaz evresinin hemen ardından, hayvan hücrelerinde hücre zarının boğumlanmasıyla, bitki hücrelerinde ise orta lamel oluşumuyla sitokinez (sitoplazma bölünmesi) gerçekleşir. Sitokinezle birlikte bir ana hücreden, genetik bilgisi aynı olan iki yavru hücre oluşumu tamamlanır.
