🧭 I. Mahmut Dönemi ve Islahatların Başlangıcı
Osmanlı İmparatorluğu, 18. yüzyıla girdiğinde askeri alanda Avrupa devletlerinin gerisinde kaldığını anlamıştı. Özellikle Karlofça (1699) ve Pasarofça (1718) Antlaşmaları'ndan sonra kaybedilen topraklar, bir şeylerin değişmesi gerektiğini gösteriyordu. I. Mahmut (1730-1754) tahta geçtiğinde, bu gerilemeyi durdurmak ve ordusunu modernleştirmek için önemli adımlar attı. Bu dönemdeki en önemli isim ise Humbaracı Ahmet Paşa oldu.
👨💼 Humbaracı Ahmet Paşa Kimdir? 🎯
Asıl adı Claude Alexandre Comte de Bonneval olan bu asker, bir Fransız soylusuydu. Çeşitli sebeplerle Osmanlı İmparatorluğu'na sığındı, Müslüman oldu ve Ahmet adını aldı. Askeri bilgisi ve yetenekleri onu Osmanlı ordusunda kısa sürede önemli bir konuma getirdi. Padişah I. Mahmut kendisine büyük güven duydu ve onu Humbaracı Ocağı'nın başına getirdi.
⚙️ Humbaracı Ahmet Paşa'nın Yaptığı Islahatlar 🛠️
Ahmet Paşa, Osmanlı ordusunu, özellikle de topçu ve humbara (havan topu) sınıfını Avrupa standartlarına göre yeniden düzenlemek için çalıştı.
- 🚀 Humbarahane'nin Islahı: Topçu ve humbara sınıfını modernleştirdi. Daha etkili ve düzenli bir topçu birliği oluşturdu.
- 📚 Askeri Eğitim: Avrupa tarzında askeri talimler (eğitimler) başlattı. Subaylar ve askerler, modern savaş teknikleri konusunda eğitildi.
- 🧮 Matematik ve Mühendislik Eğitimi: Askeri başarı için matematiğin önemini vurguladı. Hendesehane (Mühendishane) adı verilen bir askeri mühendislik okulunun temellerini attı. Bu okul, daha sonra kurulacak olan Mühendishane-i Berri-i Hümayun'un (Kara Mühendishanesi) öncüsü oldu.
- 👨✈️ Sınıf Ayrımını Kaldırma: Orduda terfi sisteminde liyakati öne çıkarmaya çalıştı. Yetenekli ve başarılı askerlerin rütbe alabilmesi için çaba gösterdi.
- 🗺️ Batı Tarzı Haritacılık: Osmanlı ordusunda modern haritacılık çalışmalarının başlamasına öncülük etti.
✅ Bu Islahatların Sonuçları ve Önemi
- 💪 Bu ıslahatlar sayesinde Osmanlı ordusu, 1736-1739 Osmanlı-Rus-Avusturya Savaşları'nda önemli başarılar elde etti. Özellikle Belgrad'ın geri alınması ve Belgrad Antlaşması (1739) bu dönemin önemli bir başarısıdır.
- 🔁 I. Mahmut dönemi, Lale Devri'nden sonraki ilk ciddi ve askeri alandaki ıslahat dönemi olarak kabul edilir.
- 🎓 Açılan okullar, ileride gerçekleştirilecek daha kapsamlı ıslahatların (III. Selim ve II. Mahmut dönemleri) önünü açtı.
- 🌍 Osmanlı Devleti, bir Avrupalı uzmanın bilgisinden resmi olarak ve planlı bir şekilde yararlanmaya başladı. Bu, dışa açılmanın ve Batı'yı örnek almanın ilk somut adımlarından biriydi.
💡 Özetle: I. Mahmut dönemi ve Humbaracı Ahmet Paşa'nın ıslahatları, Osmanlı İmparatorluğu'nun "çağını yakalama" çabalarının ilk sistematik örneklerindendir. Askeri alanda başlayan bu modernleşme hareketi, daha sonraki yıllarda devletin diğer kurumlarına da sirayet edecek olan bir sürecin başlangıcıdır.
