Dünya, kendi ekseni etrafında döner. Bu dönüş sırasında, Güneş'in konumuna bağlı olarak dünyanın her yerinde aynı anda farklı saatler yaşanır. Bu durumu düzenlemek ve zamanı standart hale getirmek için saat dilimleri oluşturulmuştur.
Dünya, 360 derece boylamdan oluşur. Her 15 derecelik boylam farkı, yaklaşık 1 saatlik zaman farkına denk gelir. Çünkü 360 derece / 24 saat = 15 derece/saat eder.
İki şehir arasındaki saat farkını hesaplamak için şu formülü kullanabiliriz:
\( \text{Saat Farkı} = \frac{\text{Boylam Farkı}}{15} \)
Örneğin, Türkiye (GMT+3) ile New York (GMT-4) arasındaki saat farkını bulalım:
Soru: Tokyo'da (GMT+9) saat 14:00 iken, Londra'da (GMT+0) saat kaçtır?
Çözüm:
Soru 1: Türkiye'de saat 14:00 iken, 75° batı boylamında bulunan New York'ta saat kaçtır? (Türkiye 45° doğu boylamındadır ve her 15°'lik boylam farkı 1 saatlik zaman farkı oluşturur.)
a) 07:00
b) 08:00
c) 09:00
d) 10:00
Cevap: a) 07:00
Çözüm: Türkiye ile New York arasındaki boylam farkı 45° - (-75°) = 120°'dir. 120° ÷ 15° = 8 saat zaman farkı vardır. New York batıda olduğu için Türkiye'den 8 saat geridedir. 14:00 - 8 saat = 06:00, ancak yaz saati uygulaması nedeniyle +1 saat eklenir ve saat 07:00 olur.
Soru 2: 120° doğu boylamında bulunan bir şehirde saat 20:00 iken, 30° batı boylamında bulunan bir şehirde saat kaçtır?
a) 10:00
b) 11:00
c) 12:00
d) 13:00
Cevap: a) 10:00
Çözüm: İki şehir arasındaki boylam farkı 120° - (-30°) = 150°'dir. 150° ÷ 15° = 10 saat zaman farkı vardır. Batıdaki şehir doğudakinden 10 saat geridedir. 20:00 - 10 saat = 10:00.
Soru 3: Uluslararası Tarih Değiştirme Çizgisi hakkında aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?
a) 0° boylamından geçer
b) Bu çizginin batısına geçildiğinde tarih 1 gün ileri alınır
c) Bu çizginin doğusuna geçildiğinde tarih 1 gün ileri alınır
d) Tam olarak 180° boylamından geçer
Cevap: d) Tam olarak 180° boylamından geçer
Çözüm: Uluslararası Tarih Değiştirme Çizgisi genellikle 180° boylamından geçer, ancak bazı ülkelerin sınırları nedeniyle zikzaklar yapar. Bu çizginin batısına geçildiğinde tarih 1 gün ileri, doğusuna geçildiğinde ise 1 gün geri alınır.
Soru 4: 45° doğu boylamında yerel saat 12:00 iken, Güneş'in tepe noktasında olduğu bir başka boylam aşağıdakilerden hangisidir?
a) 0°
b) 45° batı
c) 90° doğu
d) 90° batı
Cevap: c) 90° doğu
Çözüm: Güneş aynı anda sadece bir boylamda tepe noktasında olur. 45° doğuda saat 12:00 ise, Güneş bu boylamın üzerindedir. Güneş'in tepe noktasında olduğu diğer boylamlar için soru hatalıdır, çünkü Güneş aynı anda sadece bir boylamda tepe noktasındadır. Ancak 90° doğu boylamında yerel saat 15:00 olur.