Sabahattin Ali’nin 1940 yılında yayımlanan “İçimizdeki Şeytan” romanı, Türk edebiyatının en derin psikolojik ve toplumsal çözümlemelerinden biridir. Yazarın kendi dönemindeki aydın çevreleri eleştirdiği bu eser, bireyin iç hesaplaşması, ikiyüzlülük ve toplumsal yabancılaşma temalarını ustalıkla işler.
Olaylar, İstanbul’da yaşayan ve felsefe öğretmenliği yapan Ömer ile ressam Macide arasındaki ilişki etrafında şekillenir. Ömer, kararsız, içe dönük ve sürekli kendisiyle çatışma halinde bir aydındır. Macide ise daha naif ve duygusal bir karakterdir. İkisinin tanışıp evlenme sürecinde, Ömer’in arkadaşı Nihat devreye girer. Nihat, Ömer’in tam zıttı olan, kendine güvenen, pragmatist ve bir o kadar da bencil bir karakterdir.
Roman, Ömer’in içindeki şüphe, korku ve “şeytan” olarak adlandırdığı olumsuz dürtülerle nasıl mücadele ettiğini anlatır. Nihat’ın Macide’ye yaklaşımı, Ömer’deki güvensizliği ve kıskançlığı körükler. Sonunda Ömer, içindeki “şeytan”a yenik düşer ve ilişkisini zehir eden kararlar alır.
Romanın merkezinde “içimizdeki şeytan” metaforu vardır. Bu, kişinin kendi korkuları, kuşkuları, bencillikleri ve toplumsal baskılarla şekillenen olumsuz içsesidir. Ömer, bu sesle savaşırken aslında kendi zayıflıklarıyla yüzleşir.
Sabahattin Ali, dönemin aydınlarını eleştirir. Ömer ve Nihat, iki farklı aydın tipini temsil eder: Biri eylemsiz ve korkak, diğeri ise çıkarcı ve yüzeysel. Yazar, her ikisini de eleştirerek samimiyetsizliği ve toplumsal rol yapmayı sorgular.
Ömer’in Macide’ye olan sevgisi, içsel karmaşası yüzünden zehirlenir. Güvensizlik, iletişimsizlik ve kıskançlık, sağlıklı bir ilişkinin önündeki en büyük engeller olarak sunulur.
Sabahattin Ali, akıcı ve psikolojik tahlillere dayalı bir anlatım kullanır. Karakterlerin iç dünyalarını okuyucuya hissettirmede oldukça başarılıdır. “İçimizdeki Şeytan”, yalnızca bireysel bir dram değil, aynı zamanda 1940’lar Türkiye’sinin sosyolojik bir fotoğrafıdır. Aydınların içine düştüğü bunalım, kararsızlık ve yalnızlık evrensel bir boyutta ele alınır.
“İçimizdeki Şeytan”, her okuyucunun kendi içinde bir parça bulabileceği, zamanın ötesinde bir roman. Sabahattin Ali, bize en büyük savaşın dışarıda değil, içimizde verildiğini hatırlatır. Karakterlerinin zayıflıkları ve hatalarıyla, insan doğasının karmaşık labirentinde unutulmaz bir yolculuğa çıkarır.
