🔍 II. Abdülhamit Dönemi Islahatları: Eğitim ve Ulaşım
II. Abdülhamit'in 33 yıl süren saltanatı (1876-1909), Osmanlı İmparatorluğu'nun en zorlu dönemlerinden biridir. Buna rağmen, özellikle eğitim ve ulaşım alanlarında önemli ve kalıcı yenilikler yapılmıştır. Bu dönemdeki ıslahatlar, modern Türkiye'nin altyapısının temellerini atmıştır.
🎓 Eğitim Alanındaki Islahatlar
II. Abdülhamit, "modern okullar açan padişah" olarak bilinir. Onun döneminde eğitim sistemi büyük ölçüde genişletilmiş ve merkezileştirilmiştir.
- 🏛️ Mekteb-i Mülkiye (Siyasal Bilgiler Fakültesi) geliştirilerek modern bir yükseköğretim kurumu haline getirildi. Bu okul, devlet için memur yetiştirmek amacıyla kurulmuştu.
- ⚖️ Hukuk Mektepleri açıldı. Bu okullar, modern hukuk eğitimi vererek adliye teşkilatına nitelikli personel kazandırmayı hedefliyordu.
- 💉 Tıp Fakülteleri (Mekteb-i Tıbbiye) modernleştirildi ve eğitim kalitesi artırıldı. Bu sayede ülkenin sağlık personeli ihtiyacı karşılanmaya çalışıldı.
- 👧🏻👦🏻 İlk ve Orta Öğretim yaygınlaştırıldı. İdadî (lise) ve Rüşdiye (ortaokul) sayıları artırılarak, daha fazla öğrencinin eğitim alması sağlandı.
- 👩🏫 Kız Öğrencilerin Eğitimine önem verildi. Kız rüşdiyeleri (ortaokulları) açıldı ve kızların da eğitim almasının önü açıldı.
- 📚 Mesleki ve Teknik Eğitim kurumlarına ağırlık verildi. Sanayi, Ticaret, Ziraat ve Baytar (Veteriner) mektepleri açılarak, ülkenin teknik insan gücü ihtiyacı karşılanmaya çalışıldı.
- 🏫 Aşiret Mektepleri açıldı. Bu okullar, imparatorluğun uzak bölgelerindeki aşiret çocuklarını eğiterek onları devletle bütünleştirmeyi amaçlıyordu.
Bu hamlelerin temel amacı, modern dünyaya ayak uydurabilecek, devletin ihtiyaç duyduğu nitelikli bürokrat, doktor, mühendis ve öğretmenleri yetiştirmekti.
🚂 Ulaşım ve Altyapı Alanındaki Islahatlar
II. Abdülhamit dönemi, Osmanlı coğrafyasında ulaşım ve iletişim ağlarının inanılmaz bir hızla genişlediği bir dönemdir.
- 🛤️ Demiryolu Ağı Genişletildi: Bu dönemde en dikkat çekici gelişmelerden biri, demiryolu yapımına verilen önemdir. Anadolu ve Ortadoğu'da binlerce kilometre demiryolu döşendi.
- 🚊 Hicaz Demiryolu: En önemli projelerden biriydi. Şam ile Medine'yi birbirine bağlayan bu hat, hem hac yolculuğunu kolaylaştırmak hem de Arap eyaletleriyle olan bağı güçlendirmek amacıyla yapıldı. Proje büyük oranda Müslüman halkın bağışlarıyla finanse edildi.
- 🚉 Bağdat Demiryolu: İstanbul'u Bağdat'a bağlaması planlanan bu hat, Alman sermayesiyle inşa edildi ve hem ticari hem de askeri açıdan büyük önem taşıyordu.
- 📍 Anadolu'da da (İzmit-Ankara gibi) hatlar yapılarak, iç bölgelerin liman şehirlerine bağlanması sağlandı.
- 🛣️ Karayolları İyileştirildi: Demiryolunun yanında, mevcut karayollarının bakımı ve onarımı yapıldı, yeni yollar inşa edildi.
- 📞 Telgraf Ağı Yaygınlaştırıldı: Telgraf hatları imparatorluğun en ücra köşelerine kadar ulaştırıldı. Bu, merkezi yönetimin taşra üzerindeki denetimini büyük ölçüde artırdı ve haberleşmeyi hızlandırdı.
- 🏭 Diğer Altyapı Çalışmaları: Limanlar, rıhtımlar, köprüler ve hastaneler gibi birçok kamu binası inşa edildi.
💎 Sonuç
II. Abdülhamit dönemi ıslahatları, bir yandan imparatorluğu dağılmaktan kurtarmaya, diğer yandan da onu modern bir devlet haline getirmeye yönelikti. Eğitimdeki atılımlar, geleceğin aydın kadrolarını yetiştirirken, ulaşımdaki dev yatırımlar ise ülkeyi birbirine bağlayarak ekonomik ve sosyal bütünleşmeyi sağlamaya çalıştı. Bu dönemde atılan temeller, Cumhuriyet Türkiye'sine önemli bir miras olarak kalmıştır.
